Πηγή Φωτογραφιών: Pexels και Google Images
Καταπράσινη με δάση από κέδρους, καστανιές, πλατάνια και πεύκα, στολισμένη με αγριοτριανταφυλλιές, μυρτιές, αγριοκληματαριές, σπάρτα και ρείκια, μαγευτική με πηγές, λίμνες και καταρράκτες, μια άγρια παρθένα φύση, ένα νησί γεμάτο μυστήριο, η Σαμοθράκη δεσπόζει στο Βορειοανατολικό Αιγαίο.
Ιστορία
Το όνομά της το πήρε σύμφωνα με τον Στράβωνα από την αρχαία ελληνική λέξη «σάμος»(= υψηλή) και σύμφωνα με τον Σουίδα είναι το νησί που βρίσκεται «σαμά»(=σιμά, κοντά) στη Θράκη, το οποίο οικίστηκε από Σάμιους, ενώ υπάρχει και γιος του Δία με το όνομα Σαμόθραξ.
Η Σαμοθράκη κατοικήθηκε αρχικά από τους Πελασγούς και μετά από τους Θράκες, ενώ τον 8ο αιώνα π.Χ. εγκαταστάθηκαν στο νησί οι Έλληνες Αιολείς.
Η αρχαία πόλη Σαμοθράκη(σημερινή Παλαιόπολη) ήταν κτισμένη στους πρόποδες Άι Γιώργη (1448 μ.) με φυσική και τεχνητή επιβλητική οχύρωση. Το λιμάνι της αρχαίας πόλης, που βρισκόταν έξω από την οχύρωση, αναφέρεται για πρώτη φορά τον 4ο αιώνα π.Χ. και για τελευταία φορά στις Πράξεις των Αποστόλων, όπου γίνεται λόγος για το πέρασμα από το νησί του Αποστόλου Παύλου στο ταξίδι του για τη Νεάπολη (=Καβάλα) της Μακεδονίας. Αυτό το γεγονός, σύμφωνα με την παράδοση, ήταν η αιτία της ανέγερσης στα παλαιοχριστιανικά χρόνια μιας βασιλικής της οποίας τε ερείπια βρίσκονται στα ανατολικά του αρχαίου λιμανιού.
Το νησί καταλήφθηκε το 508 από τους Πέρσες, έγινε μέλος της Α΄Αθηναϊκής Συμμαχίας, και στη συνέχεια, ως το 168 π.Χ. βρισκόταν κάτω από τον έλεγχο των Μακεδόνων. Οι Μακεδόνες βασιλείς από τον Φίλιππο το Β καθώς και οι διάδοχοι του Μ. Αλεξάνδρου έτρεφαν βαθύτατο σεβασμό προς το ιερό και τα Μυστήρια και το εξωράϊσαν με λαμπρές οικοδομές και αναθήματα. Η Σαμοθράκη περιήλθε στο κράτος της Αιγύπτου, μετά την κατάκτηση της Θράκης και του Ελλησπόντου από τους Πτολεμαίου.Το νησί ως τελευταίο καταφύγιο του πριν πέσει στα χέρια των Ρωμαίων επέλεξε ο Περσέας, ο τελευταίος βασιλιάς της Μακεδονίας.
Στα ρωμαϊκά αυτοκρατορικά χρόνια, γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη και φήμη για αρκετούς λόγους:
α)υπήρξε διεθνές θρησκευτικό κέντρο με προσκυνητές από όλο τον ρωμαϊκό κόσμο,
β)οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες εξεδήλωσαν το ενδιαφέρον και τον σεβασμό τους για τους μεγάλους Θεούς του νησιού,
γ)τα λιμάνια της πόλης επέτρεπαν την εμπορική και ναυτιλιακή δραστηριότητα των κατοίκων, μια και το νησί αποτελούσε σημαντικό σταθμό των πλοίων που ακολουθούσαν την πορεία Μακεδονία – Μικρά Ασία. Από τις αρχές του 1ου π.Χ. αιώνα, ανώτατοι αξιωματούχοι, στρατιωτικοί και έμποροι έρχονται στη Σαμοθράκη και μυούνται στα μυστήρια των Καβείρων.
Ως το 1204 το νησί ήταν στη βυζαντινή κατοχή, περίοδο κατά την οποία κατά καιρούς δεχόταν επιθέσεις Σλάβων, Σαρακηνών ή άλλων πειρατών, και αποτελούσε τόπο εξορίας, ενώ αργότερα πέρασε στα χέρια πρώτα των Ενετών και μετά των Γενουατών. Η μεσαιωνική οχύρωση στην Αρχαία Πόλη, πάνω από την παλαιοχριστιανική βασιλική, χρονολογείται στα 1431-1433 και εντάσσεται σε μία πολιτική κατασκευής ή ανακατασκευής από τους Γενουάτες Gattilusi, στη Σαμοθράκη, μιας σειράς οχυρώσεων, που θα εξασφάλιζαν την άμυνα του νησιού όχι μόνο από τους Τούρκους αλλά, κυρίως, από τους Βενετούς. Το 1479 κατακτήθηκε από τους Τούρκους, μια κατάκτηση που μείωσε δραματικά τον πληθυσμό του νησιού, ο οποίος τον 7ο αιώνα μ.Χ. αριθμούσε μόνο 800 κατοίκους.
Οι κάτοικοι πλήρωσαν ακριβά τη συμμετοχή τους στην επανάσταση του 1821, με την απόβαση τουρκικών στρατευμάτων στο νησί που κατέληξε σε λεηλασία του νησιού και σφαγή, αιχμαλωσία και εξανδραποδισμού των 4000 κατοίκων του. Τελικά, το νησί απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στόλο το 1912 και το 1914 προσαρτήθηκε επίσημα στο ελληνικό κράτος.
Αρχαιότητες - Μνημεία
Τη μεγάλη της φήμη κατά την αρχαιότητα, την οφείλει, στο γεγονός ότι ήταν ένα πανελλήνιο θρησκευτικό κέντρο, παρόμοιο με το Ιερό της Δήμητρας και της Περσεφόνης στην Ελευσίνα. Εδώ υπήρχε το Ιερό των Μεγάλων Θεών και των Μυστηριακών τελετών.
Η θρησκευτική της σημασίας σαν Πανελλήνιο ιερό ήταν τόσο μεγάλη ώστε την αποκαλούσαν «Δήλο του Βορείου Αιγαίου».
Η λατρεία των Μεγάλων Θεών είχε προελληνικές αρχές, καθώς υπήρχε στη Σαμοθράκη πριν από τον ερχομό των Ελλήνων αποίκων και περιελάμβανε ιεροτελεστίες και μυστήρια, στα οποία γίνονταν δεκτοί πιστοί ανεξάρτητα από κοινωνική τάξη, ηλικία ή εθνική προέλευση.
Εδώ λατρεύονταν η θεά Άπτερος, που οι Έλληνες ταύτισαν με τη θεά Δήμητρα, ο θεός της γονιμότητας, Κάδμιλος, που οι Έλληνες ταύτισαν με τον Ερμή. Επίσης, στον ίδιο λατρευτικό κύκλο ανήκαν και οι δίδυμοι δαίμονες, οι Κάβειροι.
Αργότερα σ’ αυτή την ομάδα των θεών προσετέθησαν, ο θεός του κάτω κόσμου και η γυναίκα του, Αξιόκερσος και Αξιόκερσα.
Μια σειρά κτισμάτων μαρτυρούν τη θρησκευτική δραστηριότητα του κέντρου: το πρόπυλο του Πτολεμαίου Βαέτου Φιλάδελφου, ιωνικού ρυθμού, που χτίσθηκε στα 285-280 π.Χ., το Αρσινόιο κυκλικό οικοδόμημα του 500 π.Χ., το τετράγωνο κτίσμα, προσφορά του Φιλίππου του Αριδαίου και του Αλέξανδρου του Δ', το ανάκτορο, η ιερή κατοικία, ο θόλος, το τέμενος, το ιερό, η αρχαϊστική κόγχη, ο μαρμάρινος βωμός, το ελληνιστικό κτίριο, η Στοά και η Κρήνη, όπου βρισκόταν η περίφημη Νίκη της Σαμοθράκης, που σήμερα βρίσκεται στο Λούβρο.
Οι Πύργοι της Σαμοθράκης αποτελούν υπέροχα παραδείγματα της οχυρωματικής αρχιτεκτονικής: ο Πύργος των Παλαιολόγων, στο ακρωτήριο όπου εκβάλλει ο Φονιάς και οι τρεις πύργοι των Gattilusi, φτιαγμένοι από αρχαίο δομικό υλικό.
Η Σαμοθράκη σήμερα
Η Σαμοθράκη δεν παρουσιάζει ένα τυπικό νησιώτικο τοπίο. Το Φεγγάρι, το ψηλότερο αιγαιοπελαγίτικο βουνό (1611μ.), που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα του νησιού, αφήνει μόνο μια μικρή πεδινή έκταση στα δυτικά του. Η ορεινή διαμόρφωση συμπληρώνεται από άφθονα νερά τα οποία σχηματίζουν ποτάμια, λίμνες, καταρράκτες.
Οι περίφημες «βάθρες», μικρές φυσικές υδάτινες κοιλότητες, περιβάλλονται από βράχια και μικρούς ή μεγάλους καταρράκτες. Το υδάτινο σκηνικό εντυπωσιάζει με τους καταρράκτες του, με πιο άγριο και μεγαλόπρεπο τον Φονιά, με τα νερά του να πέφτουν από ύψος 35 μέτρων και να σχηματίζουν λίμνες, όπου μπορεί κανείς να κολυμπήσει, προσέχοντας βέβαια τις ισχυρές δίνες.
Οι παραλίες της, άγριες και συγχρόνως ελκυστικές, με βότσαλο και χαλίκι, θυμίζουν σεληνιακό τοπίο αλλά με διάφανα γαλάζια νερά.
Το νησί έχει δώδεκα οικισμούς με τον μεγαλύτερο να είναι η Χώρα ή Σαμοθράκη, χτισμένο αμφιθεατρικά πάνω από το λιμάνι και κρυμμένο μέσα στο βουνό. Είναι ένας οικισμός παραδοσιακός με καλντερίμια και πετρόκτιστα σπίτια. Στην άκρη της Χώρας υψώνεται το κάστρο των Gattilusi.
Πάνω από την παραλία της Παχιάς Άμμου, χτισμένο πάνω στον γκρεμό, βρίσκεται το μικρό ξωκκλήσι της Παναγίας της Κρημνιώτισσας.
Το νησί φημίζεται για τα παραδοσιακά του προϊόντα(ξεροτύρι, μυζήθρα, λάδι, ελιές), το ντόπιο μέλι ανθέων και το βασιλικό πολτό του, τα υπέροχα γλυκά του κουταλιού από τα ντόπια φρούτα, βύσσινο, πετροκέρασο, αγριόσυκο και αγριοδαμάσκηνο, αυτό που οι Σαμοθρακιώτες το λένε πράουστο και το οποίο φτιάχνεται μόνο στη Σαμοθράκη. Σπεσιαλιτέ του νησιού είναι το ψωμί με μαγιά από ρεβίθι, το γνωστό εφτάζυμο ψωμί, το μαντί, ο χασλαμάς, το κατσίκι γεμιστό ή κατσίκι στη σούβλα με κυδώνι, η αλμυρή γαλατόπιτα, το παγωτό λουκούμι και το γιαούρτι με πικραμύγδαλο.
