Τζέσε Όουενς: Ο θρυλικός Ολυμπιονίκης που κατατρόπωσε το ναζιστικό καθεστώς

• Παναγιώτα Απέργη - 20 Μαρτίου 2023

Ο Τζέιμς Κλίβελαντ Όουενς γεννήθηκε στην Αλαμπάμα των ΗΠΑ, στις 12 Σεπτεμβρίου 1913, από γονείς δουλοπάροικους, βιώνοντας από μικρός στο πετσί του τον ρατσισμό και τον φυλετικό διαχωρισμό, λόγω του χρώματος του δέρματός του.

Βλέποντας τις σκληρές συνθήκες ζωής τους, ο πατέρας του αποφάσισε να μετακομίσουν στο Κλίβελαντ, σε μια περιοχή περισσότερο φιλόξενη, όπως και εν γένει ο βορράς, για τον καταπιεσμένο μαύρο πληθυσμό.

Στο νέο του σχολείο, όπου υιοθέτησε και το όνομα Τζέσι, ο Όουενς ήρθε σε επαφή με το μπέιζμπολ, το οποίο και λάτρευε, αλλά το οικονομικό πρόβλημα της οικογένειας σε συνδυασμό με τον ακριβό εξοπλισμό του αθλήματος, τον έστρεψε προς τον κλασικό αθλητισμό, όπου διέπρεψε αμέσως στους δρόμους ταχύτητας.

Ο προπονητής του στο Γυμνάσιο αναγνώρισε αμέσως τις σωματικές του ικανότητες, γι’ αυτό και τον προπονούσε με ιδιαίτερη σπουδή πριν τα μαθήματα, ώστε ο νεαρός Όουενς να μπορεί να συνεχίσει τη βραδινή του εργασία και να συντηρεί την οικογένειά του. Μάλιστα, για να τον δελεάσει να δίνει μόνιμα το «παρών» στις προπονήσεις, του είχε τάξει ένα καθημερινό πλούσιο πρωινό.

Σύντομα, ο Όουενς εξελίχθηκε σε έναν ταλαντούχο αθλητή στίβου, κερδίζοντας τρεις πρωτιές στους Εθνικούς Διασχολικούς Αγώνες στο Σικάγο, γεγονός που έκανε όλους τους κολεγιακούς πράκτορες να τον προσεγγίσουν, με τον ίδιο να επιλέγει, τελικά, το κολλέγιο στο Οχάιο, για να είναι κοντά στην οικογένειά του.

Ωστόσο, η άφιξή του στο πανεπιστήμιο τον έφερε αντιμέτωπο ξανά με τον εφιάλτη των φυλετικών διακρίσεων.

Κι αυτό γιατί του απαγόρευαν να κοιμάται στις εστίες όπου διέμεναν οι λευκοί φοιτητές και τον ανάγκαζαν να διαμένει μαζί με άλλους Αφρο-Αμερικανούς σε οικοτροφείο έξω από τον χώρο του Πανεπιστημίου, ενώ ακόμη και παρά το γεγονός ότι ήταν αρχηγός της ομάδας, δεν μπορούσε να καθίσει στο ίδιο τραπέζι και να φάει με τους συναθλητές του.

Η πρώτη φορά που έγραψε ιστορία ως φοιτητής του Πολιτειακού Πανεπιστημίου του Οχάιο ήταν στις 25 Μαΐου 1935, όταν μέσα σε 45 λεπτά, κατέρριψε 3 παγκόσμια ρεκόρ και ισοφάρισε ένα ακόμα. Παράλληλα, έγινε ο πρώτος αθλητής που πέρασε τα 8 μέτρα στο άλμα εις μήκος, με το το ρεκόρ του στα 8.13 να καταρρίπτεται το 1960 από τον Ραλφ Μπόστον με 8,21 μ..

Ένα χρόνο αργότερα, συμπεριλήφθηκε στην ολυμπιακή ομάδα των ΗΠΑ, σε μια περίοδο που οι ενστάσεις να μην αγωνιστούν οι μαύροι αθλητές στη Γερμανία, για να μη νομιμοποιήσουν με την παρουσία τους ένα ρατσιστικό καθεστώς, κινδύνευαν να τον θέσουν εκτός Ολυμπιάδες.

Η απάντηση της Γερμανίας σύμφυτη με τη φασιστική ιδεολογία, με έναν Γερμανό αξιωματούχο να σχολιάζει: «Δεν θα επιτρέψουμε τη συμμετοχή σε μη ανθρώπους, όπως είναι ο Όουενς και οι άλλοι νέγροι».

Μολαταύτα, ο Όουενς έδωσε τον καλύτερό του εαυτό και κέρδισε τρία χρυσά μετάλλια στα αγωνίσματα που θα αγωνιζόταν, στα 100μ., στα 200μ. και στο άλμα εις μήκος, ενώ στο φινάλε του προγράμματος των αγωνισμάτων στίβου εξασφάλισε στις Η.Π Α. ακόμη ένα χρυσό μετάλλιο στη σκυταλοδρομία, αντικαθιστώντας την τελευταία στιγμή τον συναθλητή του Σαμ Στόλερ, που αποκλείστηκε από την ομάδα μαζί με τον Μάρτι Γκλίκμαν, γιατί ήταν οι μόνοι δύο Εβραίοι που προσπάθησαν να αγωνιστούν στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, που φιλοξενήθηκαν στο Βερολίνο.

Παρά τη ναζιστική προπαγάνδα που κατηγορούσε τις ΗΠΑ ότι «έφτιαξαν ομάδα γεμάτη με μαύρα κατακάθια» οι φίλαθλοι του στίβου αποθέωσαν τον Όουενς, ο οποίος ακόμη και στην πατρίδα του έγινε δεκτός ως παρίας.

Τη στιγμή που ο Ολυμπιονίκης της κολύμβησης, Τζόνι Βάισμιλερ, πρωταγωνιστούσε στις ταινίες «Ταρζάν», το Χόλιγουντ κράτησε κλειστές τις πόρτες του για τον Όουενς, που ποτέ του δεν ξέχασε την αντιμετώπιση που δέχθηκε από την πατρίδα του.

«Μπορεί να μην αντάλλαξα χειραψία με τον Χίτλερ, όμως δεν προσκλήθηκα ούτε και στον Λευκό Οίκο, για να με χαιρετήσει και ο Αμερικανός Πρόεδρος», ανέφερε με παράπονο ο Ολυμπιονίκης.

Όπως έγραφε ο αμερικανικός Τύπος, ο Φράνκλιν Ρούζβελτ απέφευγε με κάθε τρόπο τη συνάντηση με τον Όουενς, με επίσημη δικαιολογία την προεκλογική εκστρατεία του, αν και η πραγματική αφορμή ήταν η επιθυμία του να μη δυσαρεστήσει του ρατσιστές ψηφοφόρους και χρηματοδότες του.

Στην προσωπική του ζωή, ο Όουενς παντρεύτηκε τη Μίνι Ρουθ Σόλομον, την οποία γνώρισε ότι εκείνη ήταν 13 ετών και ο ίδιος 15 και με την οποία απέκτησε τρεις κόρες, τη Γκλόρια την Μαρλίν και την Μπέβερλι.

Ο θρυλικός σπρίντερ, που, το 1976 έλαβε το προεδρικό μετάλλιο Ελευθερίας και το Βραβείο εν ζωή Θρύλου, άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 66 ετών, στις 31 Μαρτίου 1980, νικημένος από τον καρκίνο στους πνεύμονες.

Μετά τον θάνατό του, οι κόρες του θρυλικού αθλητή, που είχε ενταχθεί στο κίνημα των Αφρο-Αμερικανών για ισότητα, δημιούργησαν το ίδρυμα «Jesse Owens Foundation», προσφέροντας οικονομική βοήθεια, υποστήριξη και υπηρεσίες σε νέους που δεν έχουν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τα ταλέντα τους, σεβόμενες τη βασική πεποίθηση του πατέρας τους ότι: «τα μετάλλια διαβρώνονται, όμως, οι καλοί φίλοι δεν μαζεύουν καν σκόνη και ο μόνος δεσμός που αξίζει κάτι μεταξύ των ανθρώπων, είναι η ανθρωπιά τους».