Πηγή Φωτογραφιών: Pexels και Google Images
Έχοντας καταγραφεί στην ιστορία ως μια από τις περιπτώσεις που ένας ποδοσφαιρικός αγώνας ξέφυγε από το στενό πλαίσιο ενός αθλητικού γεγονότος, η αναμέτρηση μεταξύ Ουκρανίας και Ναζιστικής Γερμανίας ήταν επί της ουσίας ένας αγώνας ενάντια στις ναζιστικές θηριωδίες στην Ουκρανία, ένας αγώνας για την ελευθερία και την ανεξαρτησία.
Η πολύπαθη Ουκρανία, μέλος της τότε ενιαίας Σοβιετικής Ένωσης, πλήρωσε βαρύ τίμημα κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με τα χωριά και τις πόλεις της να λεηλατούνται και να καταστρέφονται από τη λαίλαπα του πολέμου.
Η γεωπολιτική θέση της έπαιξε καταλυτικό ρόλο στα πολεμικά γεγονότα εκείνης της εποχής, με τη χώρα να βρίσκεται στο επίκεντρο των αιματηρών συγκρούσεων του πολέμου για χίλια διακόσια πενήντα μερόνυχτα.
Αρκεί και μόνο η αναφορά της εκτέλεσης τριάντα πέντε χιλιάδων Εβραίων στη χαράδρα Μπάμπι Γιαρ, που είναι μια από τις μεγαλύτερες σφαγές εκτός στρατοπέδων, από τους Ναζί και τους συνεργάτες τους, για να φωτίσει τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων της περιοχής στα ταραγμένα εκείνα χρόνια.
Από τη δεκαετία του 1930, το ποδόσφαιρο είχε γίνει ιδιαίτερα δημοφιλές στη Σοβιετική Ένωση, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η Σοβιετική Τοπ Λίγκα, το 1936, αλλά και κάποιοι σύλλογοι να αναδιοργανώνονται εκ βάθρων, ντύνοντας, έτσι, το πρωτάθλημα με τον μανδύα του «επαγγελματισμού».
Πρωταγωνίστριες της νέας Λίγκας, μεταξύ άλλων, ήταν η Ντιναμό Κιέβου και η Λοκομοτίβ Κιέβου, οι οποίες κοντράρονταν με τις ισχυρές Σπαρτάκ και Ντιναμό Μόσχας, η οποία, μάλιστα, ήταν η ομάδα της αστυνομίας και είχε στις τάξεις της ποδοσφαιριστές-μέλη της εθνικής ομάδας της Σοβιετικής Ένωσης.
Ο πόλεμος και η κατάληψη του Κιέβου από τις γερμανικές δυνάμεις, είχε σαν αποτέλεσμα τη διάλυση των ομάδων, με πρώτη τη Ντιναμό, να χαρακτηρίζεται «κομμουνιστική» και πολλούς από τους παίκτες της, μαζί με αυτούς της Λοκομοτίβ Κιέβου, να γίνονται μέλη του Κόκκινου Στρατού ή να προσχωρούν στην Αντίσταση.
Αμέσως μόλις κατάλαβαν οι Ναζί πως το ποδόσφαιρο ήταν κάτι δημοφιλές, το χρησιμοποίησαν ως μοχλό προπαγάνδας, προσπαθώντας, κατ’ αυτόν τον τρόπο, να προσφέρουν «άρτον και θεάματα» στον υπόδουλο λαό, καθιστώντας τον, έτσι, ουδέτερο απέναντι στην «κατοχική» διακυβέρνησή τους.
Πολύ σύντομα, οι Ναζί έλαβαν την πρωτοβουλία να δημιουργήσουν ένα τουρνουά στην κατοχική Ουκρανία, στο οποίο θα συμμετείχαν διάφορες ομάδες, από Ούγγρους, Ρουμάνους, Γερμανούς στρατιώτες, αλλά και μια από Ουκρανούς πρώην ποδοσφαιριστές.
Η ομάδα αυτή συγκροτήθηκε με πρωτοβουλία του παλιού τερματοφύλακα της Ντιναμό Κιέβου, Νικολάι Τρούσεβιτς, η ιδεολογία του οποίου, αλλά και η αγάπη για την πατρίδα, δεν του επέτρεψαν να γίνει έρμαιο στα χέρια των Ναζί.
Από τη μεριά τους, οι γερμανικές δυνάμεις, με πρωτοστάτη τον Γκέοργκ Σβετσόφ, ο οποίος υπήρξε συνεργάτης τους, προσπάθησαν να πείσουν τον Τρούσεβιτς, να αλλάξει ομάδα και να γίνει μέλος της φιλογερμανικής ποδοσφαιρικής ομάδας Ρουχ, που είχε συγκροτηθεί από τον ίδιον τον Σβετσόφ.
Πλαισιωμένοι με παίκτες της Λοκομοτίβ, οι ποδοσφαιριστές της Ντιναμό δημιούργησαν, μεσούσης της γερμανικής κατοχής, την ομάδα Σταρτ, με όλους τους παίκτες της να εκτελούν καταναγκαστική εργασία στο μεγαλύτερο επιταγμένο αρτοποιείο της πόλης.
Νικολάι Τρούσεβιτς«Δεν έχουμε όπλα, αλλά μπορούμε να παλέψουμε με τις νίκες μας στο ποδοσφαιρικό γήπεδο. Θα φορέσουμε όλοι, αυτό το (κόκκινο) χρώμα , το χρώμα της σημαίας μας: οι φασίστες πρέπει να μάθουν ότι αυτό το χρώμα δεν μπορεί να νικηθεί».
Το Κίεβο απέκτησε δύο νέες ομάδες, με την κάθε μία να εκπροσωπεί εκ διαμέτρου αντίθετες ιδέες: από τη μια η Σταρτ συμβόλιζε την αντίσταση και η Ρουχτη συμμόρφωση και τη διευκόλυνση των ναζιστικών σχεδίων.
Το καλοκαίρι του 1942, μεταξύ Ιουνίου και Ιουλίου, η Σταρτ συνέτριψε τους πάντες, αρχικά τη Ρουχ με 7-2, αλλά και άλλες πέντε ομάδες, μια από Γερμανούς στρατιώτες του πυροβολικού, μία άλλη από Γερμανούς σιδηροδρομικούς και τρεις φιλοναζιστικές ομάδες Ούγγρων και Ρουμάνων επιλέκτων.
Με αυτές τις επιδόσεις της, η Σταρτ κατέκτησε το κοινό, με τους Ουκρανούς να κάνουν λόγο για μια αήττητη ομάδα, σύμβολο της αντίστασης, της ελπίδας, της ελευθερίας από τον ναζιστικό ζυγό, άποψη με την οποία συντάσσονταν και οι τοπικές εφημερίδες.
Κατανοώντας πως, πλέον, δεν επρόκειτο για έναν ποδοσφαιρικό αγώνα, οι Ναζί προσπάθησαν να υποβιβάσουν την επιτυχία της Σταρτ.
Αρχικά, προσπαθώντας να απομακρύνουν το κοινό από το γήπεδο, κατάργησαν την ελεύθερη είσοδο , με τα εισιτήρια να ανέρχονται στο διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των πέντε ρουβλίων, ενώ, παράλληλα, απαγόρευσαν και τη δημοσιογραφική κάλυψη των αγώνων.
Οι συνεχείς επιτυχίες της ομάδας και η ανταπόκριση του κόσμου, που τους θεωρούσε λαϊκά ινδάλματα, εξόργισε τόσο τους Γερμανούς που αποφάσισαν να στείλουν στο Κίεβο την πανίσχυρη γερμανική και «άρια» Φλάκελφ, που ήταν η επίσημη ποδοσφαιρική εκπρόσωπος της αεροπορίας.
Στις 6 Αυγούστου 1942, Φλάκελφ και Σταρτ βρέθηκαν αντιμέτωπες, με τους Ουκρανούς να επικρατούν του Γ΄Ράιχ με 5-1.
Μετά το σοκ της αήττητης Φλάκελφ, οι Ναζί αναζήτησαν εκδίκηση με κάθε μέσο, κανονίζοντας η ρεβάνς να δοθεί την 9η Αυγούστου, ενώ, παράλληλα, επέβαλαν εξαντλητικό ωράριο εργασίας στους παίκτες της Σταρτ .
Διαιτητής - μέλος των Ες Ες :«Είμαι ο διαιτητής του σημερινού αγώνα. Ξέρω ότι είστε μια πολύ καλή ομάδα. Σας παρακαλώ ακολουθήστε τους κανόνες, μην παραβείτε κανέναν, και πριν την έναρξη χαιρετίστε τους αντιπάλους σας με τον τρόπο το δικό μας».
Σταρτ :«Το μοναδικό πράγμα που θα χαιρετίσουμε, θα είναι τα στρατεύματα σας, όταν θα φεύγετε».
Στο χαιρετισμό των ομάδων, οι Ουκρανοί παίκτες της Σταρτ αντί για «Hail Hitler» φώναξαν «Fizcult! Hura!»( Πάμε δυνατά! Ούρα!), τον αντίστοιχο σοβιετικό, κάνοντας τους πάντες να καταλάβουν πως θα τα έπαιζαν όλα για όλα.
Οι ποδοσφαιριστές της Φλάκελφ έπαιξαν με δύναμη, κάνοντας συχνά αντιαθλητικά μαρκαρίσματα, τα οποία, όμως, ο διαιτητής δεν προσμετρούσε, με τον Τρούσεβιτς, μάλιστα, ο οποίος ήταν ο τερματοφύλακας της Σταρτ, να μένει αναίσθητος για μερικά λεπτά, γεγονός που επέτρεψε στη γερμανική ομάδα να βάλει ένα γκολ.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου ημιχρόνου, με το σκορ να είναι 3 - 1, ο Γκέοργκ Σβετσόφ επισκέφθηκε τους ποδοσφαιριστές της Σταρτ και τους παρότρυνε να «δώσουν» το ματς.
Αξιωματικός των Ες Ες: «Είμαστε πραγματικά εντυπωσιασμένοι με τις ικανότητές σας για το ποδόσφαιρο και θαυμάσαμε το παιχνίδι του πρώτου ημιχρόνου. Αλλά τώρα πρέπει να καταλάβετε ότι δεν μπορείτε να ελπίζετε να κερδίσετε. Πριν επιστρέψετε στο γήπεδο, αφιερώστε ένα λεπτό για να σκεφτείτε τις συνέπειες».
Παρά τις απειλές, η τακτική των παικτών δεν άλλαξε και η Σταρτ κατέληξε να επικρατεί της Φλάκελφ με 5 - 3, με τον αμυντικό της Σταρτ , μάλιστα, να ντριμπλάρει ολόκληρη την αντίπαλη άμυνα, φτάνοντας στη γραμμή του τέρματος, και εκεί αντί να σπρώξει τη μπάλλα στα δίχτυα για το 6-3, σταμάτησε, χαμογέλασε και κλώτσησε τη μπάλα στο κέντρο του γηπέδου.
Για το τι ακριβώς συνέβη μετά το παιχνίδι οι πληροφορίες είναι συγκεχυμένες, αν και το σίγουρο είναι ότι τρεις ποδοσφαιριστές διασώθηκαν, φεύγοντας ανακατεμένοι με το πλήθος που πανηγύριζε, ενώ οι υπόλοιποι συνελήφθησαν μερικές εβδομάδες, αργότερα, βασανίστηκαν, με την κατηγορία της κατασκοπίας και της συνεργασίας με την Αντίσταση και εκτελέστηκαν ή πέθαναν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Το 1971, έξω από το στάδιο της Ζενίτ, όπου έγινε, τότε, στις 9 Αυγούστου 1942, ο αγώνας στήθηκε ένα τεράστιο μνημείο για τους έντεκα ήρωες, το οποίο αναπαριστά την εικόνα τεσσάρων ποδοσφαιριστών, που στέκονται αιώνιο σύμβολο θάρρους και αυταπάρνησης, με μια επιγραφή, για όλους εκείνους που χλεύασαν το Γ΄ Ράιχ να λέει «Η δόξα σας δεν θα ξεθωριάσει στους αιώνες…» .
