Ανθρωπογενείς περιβαλλοντικές καταστροφές που σημάδεψαν τον κόσμο
- Παναγιώτα Απέργη - 30 Απριλίου 2025
Στο πέρασμα των χρόνων, το περιβάλλον υπήρξε θύμα πολλών και διαφορετικών καταστροφών, οι οποίες ανάλογα με την πηγή προέλευσης τους διακρίνονται σε φυσικές και ανθρωπογενείς, με τις τελευταίες να προκαλούνται άλλοτε ακούσια και άλλοτε ηθελημένα.
Ας δούμε, λοιπόν, μερικά σύγχρονα παραδείγματα καταστροφών που σημειώθηκαν λόγω ανθρώπινων ενεργειών, σημαδεύοντας τη ζωή εκατομμυρίων κατοίκων του πλανήτη.
Διαρροή χημικών στο Μποπάλ (1984)
Πρόκειται για τη χειρότερη βιομηχανική καταστροφή στη σύγχρονη ιστορία, που σημειώθηκε τα ξημερώματα της 3ης Δεκεμβρίου, στο Μποπάλ της Ινδίας, όταν διέρρευσαν από το εργοστάσιο φυτοφαρμάκων της Union Carbide περισσότεροι από 40 τόνους ισοκυανικού μεθυλίου.
Το χημικό, που είναι πολύ πιο τοξικό από το υδροκυάνιο, σκότωσε άμεσα τουλάχιστον 3.800 ανθρώπους, ενώ προκάλεσε σημαντικές βλάβες και πρόωρη θνησιμότητα σε ακόμη περισσότερους, με τον επίσημο απολογισμό να περιλαμβάνει 15.248 νεκρούς και 554.895 περιπτώσεις αναπηρίας.
Αν και τα αίτια της διαρροής δεν έγιναν ποτέ γνωστά, δεν είναι μυστικό ότι το εργοστάσιο στο Μποπάλ είχε κατασκευαστεί με χαμηλότερα πρότυπα ασφαλείας, με αποτέλεσμα, λόγω της υπερβολικά έντονης αντίδρασης που ακολούθησε την εισροή νερού στη δεξαμενή με το μεθύλιο, η πίεση να αυξηθεί τόσο γρήγορα, που διοχέτευσε το αέριο στο πύργο καθαρισμού και κατ’ επέκταση στην καμινάδα.
Πετρελαιοκηλίδα στον κόλπο του Μεξικού (2010)
Πρόκειται για μια καταστροφή που επιβεβαιώνει ότι η προτεραιότητα που θέτουν συχνά οι πετρελαϊκές εταιρείες δεν είναι η ασφάλεια και η πρόληψη νέων ατυχημάτων, αλλά η αναζήτηση του κέρδους.
Ήταν 20 Απριλίου του 2010, όταν σημειώθηκε – εξ αιτίας δυσλειτουργίας πετρελαιοπηγής – η έκρηξη στην πλατφόρμα άντλησης Deepwater Horizon της βρετανικής πετρελαϊκής εταιρίας BP, οδηγώντας στον θάνατο 11 εργαζομένους.
Μάλιστα, λίγες εβδομάδες πριν την έκρηξη, ένας χειριστής υποθαλάσσιων ρομπότ είχε προειδοποιήσει τη BP για βλάβη και συνεπακόλουθη διαρροή πετρελαίου, ζητώντας να σταματήσουν οι εργασίες και ξεκινήσουν οι διορθωτικές παρεμβάσεις. Ωστόσο, η εταιρεία αγνόησε τις προειδοποιήσεις του, καθώς οποιαδήποτε παύση της παραγωγής, θα ζημίωνε τα κέρδη της που εκείνη την περίοδο άγγιζαν τα 5,65 δισεκατομμύρια δολάρια.
Αναπόφευκτα, η μεγαλύτερη στην αμερικανική ιστορία πετρελαιοκηλίδα προκάλεσε – πέρα από τους θανάτους ανθρώπων και ζώων – τεράστια μόλυνση των υδάτων, που εξακολουθεί να αποβαίνει μοιραία για το θαλάσσιο οικοσύστημα.
Διαρροή τοξικής λάσπης στην Ουγγαρία (2010)
Ήταν 4 Οκτωβρίου του 2010, όταν περισσότερα από ένα εκατομμύριο κυβικά μέτρα τοξικής κόκκινης λάσπης, που προήλθαν από την κατάρρευση μιας δεξαμενής διαχωρισμού του εργοστασίου αλουμινίου MAL, καταπλάκωσαν τρία χωριά, προκαλώντας τον θάνατο 10 ανθρώπων και τον τραυματισμό τουλάχιστον 150 από χημικά εγκαύματα.
Τα αίτια της κατάρρευσης εδράζονται στην κακή συντήρηση της δεξαμενής, η οποία με τη μεγάλη διαρροή αλκαλικής λάσπης, που περιείχε βαρέα μέταλλα, ρύπανε με διαβρωτικές ουσίες, όπως ο μόλυβδος, το αρσενικό κι ο υδράργυρος, έκταση περίπου 40 τετραγωνικών χιλιομέτρων, αλλά και και τα νερά του Δούναβη.
Δυστυχώς, παρά τα εκατομμύρια ευρώ που δαπανήθηκαν, προκειμένου να απορρυπανθούν και να ανοικοδομηθούν τα χωριά, που επλήγησαν από την καταστροφή, η καλλιέργεια χιλιάδων στρεμμάτων γης εξακολουθεί να απαγορεύεται στην περιοχή, την ώρα που δεκάδες κάτοικοι εγκατέλειψαν μόνιμα την περιοχή.
Πυρηνικά ατυχήματα στον σταθμό Φουκουσίμα 1 (2011)
Μπορεί το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ να είχε ήδη αποδείξει τους κινδύνους της παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, σε συνδυασμό με την αμέλεια και την απληστία, ωστόσο, η τραγωδία στον σταθμό Φουκουσίμα, που σημειώθηκε στις 11 Μαρτίου του 2011, αποτέλεσε άλλη μια ανθρωπογενή καταστροφή, αυτή τη φορά στην Ιαπωνία.
Όλα ξεκίνησαν, μετά τον σεισμό 9 Ρίχτερ και το φονικό τσουνάμι, που επέφερε διακοπή ρεύματος στο πυρηνικό εργοστάσιο Νταΐτσι της Φουκουσίμα, με συνολικά 3 μονάδες να υπερθερμαίνονται και να εκρήγνυνται, εκλύοντας σημαντικές ποσότητες ραδιενεργού υλικού.
Κύρια αιτία που συνέβαλε στην καταστροφή ήταν η μη λειτουργία του συστήματος ψύξης των αντιδραστήρων, απόρροια της ανεπαρκούς προστασίας για περίπτωση φυσικής καταστροφής, η οποία οδήγησε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να απομακρυνθούν από τις εστίες τους και κατέστησε εκτεταμένες περιοχές για χρόνια ακατοίκητες.
Καταστροφή Φράγματος στη Μίνας Ζεράις (2019)
Μπορεί η εταιρεία Vale να είχε στο «βιογραφικό» της άλλη μια παρόμοια καταστροφή, αλλά σίγουρα δεν είχε μάθει από τα λάθη της. Αυτή τη φορά η κατάρρευση του φράγματος στην περιφέρεια Μίνας Ζεράις, που συγκρατούσε σωρούς απορριμμάτων από το τοπικό ορυχείο της Vale, θα μπορούσε να αποτραπεί, καθώς η εταιρεία γνώριζε ότι κάποιες από τις πληγείσες περιοχές θα κινδύνευαν σε περάτωση υγροποίησης, χωρίς, φυσικά, να λάβει τα αναγκαία μέτρα προστασίας.
Έτσι, ένας τεράστιος χείμαρρος λάσπης και νερού παρέσυρε στο διάβα του ότι μπόρεσε να βρει, θάβοντας ζωντανούς 270 υπαλλήλους του ορυχείου και καταστρέφοντας ανθρώπινες περιουσίες και εκτάσεις γης.
Μετά από εκτεταμένες έρευνες, οι αρμόδιες αρχές προχώρησαν στη σύλληψη 13 ατόμων, που κατηγορήθηκαν για πλαστογράφηση, ανθρωποκτονία και περιβαλλοντικά εγκλήματα , ενώ οι επιθεωρητές ασφαλείας της Vale αρνήθηκαν να εγγυηθούν τη σταθερότητα τουλάχιστον 18 φραγμάτων και αναχωμάτων της στη χώρα. Λίγα χρόνια αργότερα, η πολιτειακή κυβέρνηση κατέληξε σε συμφωνία με την εταιρεία για την αποκατάσταση όλων των περιβαλλοντικών ζημιών και την καταβολή στις πληγείσες κοινότητες αποζημιώσεων, οι οποίες αρχικά εκτιμήθηκαν σε 7 δισεκατομμύρια δολάρια.
