Τσερνόμπιλ: Το πυρηνικό δυστύχημα που μετέτρεψε την πόλη σε σοβιετική Πομπηία

• Παναγιώτα Απέργη - 24 Απριλίου 2024

Το τραγικό περιστατικό σημειώθηκε, όταν εξερράγη ένας πυρηνικός αντιδραστήρας, κατά τη διάρκεια μιας δοκιμής που πραγματοποιούσαν οι χειριστές του πυρηνικού αντιδραστήρα, προκειμένου να βεβαιωθούν ότι το σύστημα ψύξης θα εξακολουθούσε να λειτουργεί σε περίπτωση έκτακτης ή αναγκαστικής διακοπής.

Αμέσως, η έκρηξη στον τέταρτο αντιδραστήρα προκάλεσε διαδοχικές εκρήξεις, που τίναξαν στον αέρα το ατσάλινο προστατευτικό του κάλυμμα, συνολικού βάρους χιλίων τόνων, με αποτέλεσμα τεράστιες ποσότητες ραδιενεργού υλικού να διασκορπιστούν και να μεταφερθούν ταχύτατα στις γύρω περιοχές.

Η εκτεταμένη πυρκαγιά έσβησε μετά από συντονισμένη προσπάθεια των ελικοπτέρων, που πέταξαν στον μοιραίο αντιδραστήρα πηλό, βόριο, άμμο και μόλυβδο, ενώ χρειάστηκαν συνολικά 7.000 τόνοι μετάλλου και 400.000 κυβικά μέτρα σιδηροπαγούς σκυροδέματος, για να καλυφθούν οι τόνοι πυρηνικών καυσίμων και ραδιενεργών συντριμμιών.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η ποσότητα ραδιενέργειας που απελευθερώθηκε στην ατμόσφαιρα ήταν περίπου 200 φορές μεγαλύτερη από τη ραδιενέργεια που απελευθερώθηκε από τις δύο ατομικές βόμβες που έπεσε στο Ναγκασάκι και τη Χιροσίμα.

Το τραγικό ατύχημα στο Τσερνομπίλ έδειξε ότι η μόλυνση ήταν απειλητική όχι μόνο για την ουκρανική, σήμερα, πόλη, αλλά για όλη την Ευρώπη, Κεντρική Ασία και το βόρειο τμήμα της Αμερικής, με τους επιστήμονες να κάνουν λόγο για κίνδυνο μόλυνσης των κατοίκων λόγω της ραδιενεργούς βροχής.

Το επόμενο διάστημα χτίστηκε η πόλη-φάντασμα Πριπιάτ, προκειμένου να στεγάσει τους υπαλλήλους του πυρηνικού σταθμού, ενώ το Τσερνόμπιλ εκκενώθηκε δύο μέρες μετά την καταστροφή, καθώς αρκετοί ήταν εκείνοι που είχαν ήδη εκτεθεί σε υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας. Όπως εκτιμάται, η Ουκρανία, η Λευκορωσία και η Ρωσία ήταν οι χώρες που απορρόφησαν το 63% της ρύπανσης από το ατύχημα, με το δάσος κοντά στο σημείο της καταστροφής, γνωστό ως «Κόκκινο Δάσος», να χάνει το μεγαλύτερο μέρος του και να αποκτά το έντονα κόκκινο χρώμα του νεκρού πεύκου.

Παρόλα αυτά, οι διαστάσεις των συνεπειών του πυρηνικού ατυχήματος στον αριθμό των θανάτων και τη νοσηρότητα στον γενικό πληθυσμό είναι δύσκολο να αποτιμηθούν, αν και εκτιμάται ότι επηρεάστηκε αρνητικά η υγεία χιλιάδων ανθρώπων. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ακαριαίο θάνατο βρήκαν 31 άτομα, που ήταν εργαζόμενοι, πυροσβέστες και διασώστες, οι οποίοι δεν ήταν πλήρως ενημερωμένοι για τους κινδύνους που διέτρεχαν.

Μέχρι σήμερα, οι ακριβείς λόγοι που οδήγησαν στην τραγωδία του Τσερνόμπιλ παραμένουν άγνωστο, αν και εκτιμάται ότι επρόκειτο για μια σειρά αλυσιδωτών γεγονότων, που οποία περιλάμβανε μεταξύ άλλων λάθη και μη προβλεπόμενους χειρισμούς, αλλά και σε όχι επαρκή σχεδιασμό του αντιδραστήρα RBMK-1000, που χρησιμοποιούσε το εργοστάσιο. H καταστροφή πήρε μεγάλες διαστάσεις, επίσης, από την έλλειψη εκπαίδευσης και εξοπλισμού του προσωπικού του εργοστασίου, που οδήγησε σε σωρεία λανθασμένων εκτιμήσεων της πραγματικής κατάστασης.

Συνολικά 14 χρόνια από την ημέρα που το Τσερνόμπιλ μετατράπηκε στην «Πομπηία της Σοβιετικής Ένωσης, το μοιραίο πυρηνικό εργοστάσιο έκλεισε οριστικά τις πύλες του τον Δεκέμβριο του 2000, μετά από μπαράζ διεθνών πιέσεων που δέχθηκε η κυβέρνηση της Ουκρανίας και υπό το φόβο νέων πιθανών εκρήξεων στους πεπαλαιωμένους αντιδραστήρες του.