Ναπολέων Βοναπάρτης: Η στρατιωτική μεγαλοφυΐα που κατέκτησε σχεδόν όλη την Ευρώπη
- Αντώνης Απέργης - 25 Ιανουαρίου 2024
Ο κορσικανικής καταγωγής Ναπολέων Βοναπάρτης γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου 1769 και από πολύ μικρός ξεχώριζε για τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του, αποφεύγοντας συστηματικά τις συναναστροφές με τους συμμαθητές του. Έλαβε στρατιωτική μόρφωση και σε ηλικία 16 χρονών έγινε ανθυπολοχαγός του πυροβολικού, αλλά η εμμονή του για ανεξαρτησία της Κορσικής από τη Γαλλία τον οδήγησε σε στασιακό σχέδιο, το οποίο τελικά απέτυχε και τον έθεσε επικεφαλής εκστρατείας εναντίον της πατρίδας του.
Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης έλαβε το βαθμό του υποστρατήγου και πολύ σύντομα, χάρη στις ικανότητες που επέδειξε στην καταστολή της εξέγερσης των βασιλοφρόνων στο Παρίσι, τέθηκε επικεφαλής της στρατιάς της Ιταλίας.
Αφού κατατρόπωσε τους Αυστριακούς και απελευθέρωσε το Μιλάνο, επέβαλε βαρύτατη φορολογία, διαπράττοντας φοβερές λεηλασίες με τον στρατό του και περιφρονώντας βαθιά τη γαλλική κυβέρνηση.
Η πορεία του, όμως, δεν σταμάτησε εκεί, καθώς μετά την καταδίωξη των Αυστριακών ως τη Βιέννη, τους υποχρέωσε να υπογράψουν τη Συνθήκη του Κάμπο Φόρμιο, με τη Γαλλία να θέτει υπό τον έλεγχό της τα Επτάνησα, γεγονός που χαροποίησε τους Έλληνες, γιατί τους έδωσε την ελπίδα ότι οι αρχές της Γαλλικής Επανάστασης θα εφαρμόζονταν και για τους υπόδουλους λαούς.
Μετά από μια σειρά εκστρατειών κατά της Αιγύπτου, όπου κυρίευσε το Κάιρο, ο Ναπολέων αποφάσισε να αλώσει τη Μικρά Ασία και την Κωνσταντινούπολη, με απώτερο στόχο να διαλύσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία, παρά την καταστροφή του στόλου του από τον Άγγλο ναύαρχο Νέλσον. Αυτή του η κίνηση αναπτέρωσε ακόμη περισσότερο το εθνικό φρόνημα των Ελλήνων, καθώς ο Γάλλος στρατηγός διέδιδε συνεχώς ότι θα συμπράξει με τους Έλληνες.
Παράλληλα, κι ενώ μιλούσε συχνά για την Αθήνα, τη Σπάρτη και την αρχαία Ελλάδα, έδωσε εντολή στους Γάλλους των Επτανήσων να φέρονται φιλικά προς τους Έλληνες και έστειλε στην Πελοπόννησο τους μανιάτικης καταγωγής αδελφούς Στεφανόπουλους, για να προετοιμάσουν την εξέγερση των Ελλήνων.
Το 1804 αναγορεύτηκε αυτοκράτορας στο Μιλάνο και το 1805 συνέχισε τον πόλεμο κατά της Αυστρίας, κυριεύοντας τη Βιέννη και κατατροπώνοντας αφενός τον αυστροπρωσικό στρατό στη διάσημη μάχη στο Αούστερλιτς, αφετέρου τον πρωσικό στρατό στην Ιένα, ένα χρόνο αργότερα. Αμέσως μετά την κατάληψη του Βερολίνου, συνέχισε τον πόλεμο κατά της Ρωσίας και την υποχρέωσε να υπογράψει τη συνθήκη του Τιλσίτ, ξαναπαίρνοντας στην κατοχή της Γαλλίας τα Επτάνησα, που της είχαν αφαιρέσει οι Ρώσοι.
Έτσι, ο Ναπολέων έφτασε στο απόγειο της δόξας του και ήταν ο παντοδύναμος αυτοκράτορας της Γαλλίας, επικεφαλής ηγεμόνων ευρωπαϊκών κρατών, στα οποία διόρισε μέλη της οικογένειάς του.
Αφού κατέλαβε τα επόμενα χρόνια την Ισπανία και την Πορτογαλία, το 1812, επιτέθηκε στη Ρωσία, εκστρατεύοντας με 500.000 Γάλλους, Ιταλούς, Αυστριακούς, Πρώσους, Γερμανούς και Πολωνούς. Παρά το γεγονός ότι νίκησε τον στρατηγό Κουτούζοφ και κατέλαβε τη Μόσχα, οι Ρώσοι πυρπόλησαν τη Μόσχα και η στρατιά του Ναπολέοντα, που δεν έβρισκε πουθενά εφόδια για τη συντήρησή της, αναγκάστηκε να υποχωρήσει.
Τη χαριστική βολή στη ναπολεόντεια στρατιά έδωσε ο δριμύτατος ρωσικός χειμώνας, με μόλις 100.000 να επιβιώνουν και τον ίδιο να ηττάται ξανά τον επόμενο χρόνο στη Μάχη της Λειψίας, από Πρώσσους και Αυστριακούς.
Μετά από μια σειρά αλλεπάλληλων αποτυχιών, ο Ναπολέων αναγκάστηκε να παραιτηθεί στις 6 Απριλίου 1814 και με τη Συνθήκη του Φοντενεμπλό, καθ' υπαγόρευση της Μεγάλης Βρετανίας, Πρωσίας, Ρωσίας και Αυστρίας εξορίστηκε στη νήσο Έλβα της Ιταλίας.
Ωστόσο, με την παλινόρθωση των Βουρβώνων με τον Λουδοβίκο ΙΗ΄ επέστρεψε στη Γαλλία, στις αρχές του 1815 και προσπάθησε να αναλάβει ξανά την εξουσία, αντιμετωπίζοντας δυο κραταιές στρατιές: την αγγλική υπό τον Ουέλιγκτον και την πρωσική με επικεφαλής Μπλίχερ. Στις 16 Ιουνίου 1815, παρά το ότι νίκησε τη στρατιά του Μπλίχερ, ο Ναπολέων συναντήθηκε με τον αγγλικό στρατό στο Βατερλό, όπου κατέφτασε και ο Μπλίχερ, με την ναπολέοντεια στρατιά να βιώνει την περιβόητη ήττα της, δυο μέρες αργότερα.
Μόλις τέσσερις μέρες μετά το «Βατερλό» του, ο Ναπολέων εξορίστηκε στο απομονωμένο νησί της Αγίας Ελένης, στο Νότιο Ατλαντικό, όπου κρατήθηκε με στενή φύλαξη από τους Βρετανούς. Η υγεία του επιδεινωνόταν σταθερά και στις 5 Μαΐου 1821 άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 51 ετών.
Μεταξύ άλλων, ο Ναπολέων είναι διάσημος για τον ναπολεόντειο κώδικα, τη σειρά νομοθετικών, διοικητικών και θεσμικών μέτρων που διαμόρφωσε καθοριστικά τον χαρακτήρα της Γαλλίας και γενικότερα της Ευρώπης.
Η πιο σημαντική εκδοχή τους είναι αυτή του 1807, καθώς μέχρι τότε το νομικό πλαίσιο στη Γαλλία ήταν χαώδες, δεδομένου ότι στη διαιρεμένη χώρα κυριαρχούσαν δυο είδη δικαίου: το ρωμαϊκό και το εθιμοτυπικό δίκαιο. Παράλληλα, η Γαλλική Επανάσταση είχε αφήσει πληθώρα νόμων, μεγάλο μέρος από τους οποίους δεν εφαρμόστηκε ποτέ.
Έτσι, ο Ναπολεόντειος Κώδικας απλοποίησε σημαντικά το νομικό πλαίσιο και χάρη στην απλή του γλώσσα και την απουσία ειδικής νομικής ορολογίας γινόταν εύκολα κατανοητός από το μέσο Γάλλο.
Αναφερόμενος στον διάσημο Κώδικά του, ο ίδιος ο Ναπολέων – όντας εξόριστος – επεσήμανε: «Η πραγματική μου δόξα δεν είναι ότι κέρδισα 40 μάχες [...] Το Βατερλώ θα σβήσει την ανάμνηση τόσων πολλών νικών [...] Αυτό που τίποτα δεν μπορεί να καταστρέψει, αυτό που θα ζει για πάντα, είναι ο Κώδικάς μου.»
