Πηγή Φωτογραφιών: Pexels και Google Images
Δίστομο, Kαλάβρυτα και Κάνδανος είναι μερικά μόνο από τα «μαρτυρικά χωριά» στην Ελλάδα, τα οποία υπέστησαν τις γερμανικές και ιταλικές θηριωδίες κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με τα περισσότερα να αντιμετωπίζουν εκατοντάδες εκτελέσεις των κατοίκων τους και να καταστρέφονται ολοσχερώς.
*από το ποίημα «Ψυχοχάρτι» του Βασίλη Ρώτα
Άνω και Κάτω Κερδύλια (Μακεδονία)
Η σφαγή των Κερδυλίων, όπως είναι ευρύτερα γνωστή η περιοχή, έγινε το πρωί της 17ης Οκτωβρίου 1941 και θεωρείται μέχρι σήμερα μια από τις πιο γνωστές σφαγές στην ελληνική επικράτεια, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Τότε, περισσότεροι από διακόσιοι άμαχοι κάτοικοι της περιοχής εκτελέστηκαν από άνδρες της Βέρμαχτ ως αντίποινα για τη δράση ανταρτών στην περιοχή και για τη βοήθεια των κατοίκων προς τους αντάρτες. Μετά τις θηριωδίες, τα καταστραμμένα χωριά δεν ξανακατοικήθηκαν και το 1955, οι εναπομείναντες κάτοικοι έκτισαν τον σύγχρονο οικισμό των Νέων Κερδυλίων.
Δίστομο (Στερεά Ελλάδα)
Ένα από τα γνωστότερα και πιο αποτρόπαια εγκλήματα των Ναζί στην κατεχόμενη Ελλάδα, αυτό του ολοκαυτώματος στο Δίστομο, εκτυλίχθηκε το πρωί της 10ης Ιουνίου 1944, όταν έπειτα από μια μάχη ανάμεσα σε Γερμανούς στρατιώτες και μέλη του Ε.Λ.Α.Σ., ο υπολοχαγός Χανς Ζάμπελ απαίτησε την εκτέλεση περισσότερων από διακοσίων κατοίκων, μεταξύ των οποίων ήταν παιδιά και βρέφη.
Η θηριωδία έγινε γνωστή μέσω του BBC και μετά την αποχώρηση των Γερμανών από την Ελλάδα, ο Χανς Ζάμπελ δικαιολόγησε τα όσα έγιναν στο Δίστομο σαν εκτέλεση διαταγών των ανωτέρων του.
«Αντίκρισα στη μέση του σπιτιού την αδελφή μου ανάσκελα, γυμνή από τη μέση και κάτω. Το φουστάνι της ήταν γυρισμένο προς τα πάνω και σκέπαζε το σχισμένο και κομματιασμένο στήθος της, το πρόσωπό της ήταν παραμορφωμένο, όλο το σώμα της κατακομματιασμένο. Μα το χειρότερο και φρικαλεότερο θέαμα ήταν, όταν,από τη στάση του σώματός της, κατάλαβα ότι οι Γερμανοί είχαν βιάσει το άψυχο κορμί της. Δίπλα της βρισκόταν το τεσσάρων μηνών κοριτσάκι της λογχισμένο, με σπασμένο το κεφαλάκι του, και στο στόμα του είχε τη ρώγα του στήθους της μάνας του που είχαν κόψει εκείνοι οι κανίβαλοι. Το άλλο κοριτσάκι της, η 6χρονη Ελένη, βρισκόταν στο κατώφλι του σπιτιού μέσα σε μια λίμνη αίματος με βγαλμένα τα σπλάχνα του. Το είχαν ξεκοιλιάσει με μαχαίρι. Το αγόρι της, ο 3χρονος Γιάννης, το βρήκα νεκρό στην αυλή με λιωμένο κεφάλι». — Αφήγηση επιζώντος της σφαγής
Μεσόβουνο (Μακεδονία)
Σημαίνοντας τον θάνατο εκατοντάδων κατοίκων του Μεσόβουνου Κοζάνης και της πυρπόλησης του ίδιου χωριού από τους Γερμανούς και τους συνεργάτες τους, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, το Ολοκαύτωμα σημειώθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1941, μετά την εκτέλεση του διορισμένου, από τις κατοχικές αρχές, προέδρου του χωριού και τη σφοδρή μαζική αντίσταση των κατοίκων να παραδώσουν την αγροτική σοδειά τους. Οι κατοχικές δυνάμεις μετά την εκτέλεση των κατοίκων, οι πυρπόλησαν το χωριό με εμπρηστικές βόμβες, που καταστράφηκε εκτός από ελάχιστα σπίτια και την εκκλησία.
Το δεύτερο Ολοκαύτωμα έγινε την 24η Απριλίου 1944, από Γερμανούς, Τουρκμένιους και Τατάρους εθελοντές και Έλληνες δοσίλογους, γνωστούς και ως Σώμα Πούλου, στα πλαίσια της επιχείρησης Μαγιάτικη Καταιγίδα (Maigewitter), με τα θύματα να ανέρχονται στους εκατόν πενήντα εκτελεσθέντες και το χωριό να πυρπολείται για άλλη μια φορά.
Χορτιάτης (Μακεδονία)
Αμέσως μετά τις επιθέσεις ανταρτών, τα γερμανικά στρατεύματα εξαπέλυσαν δριμεία επίθεση κατά των κατοίκων του Χορτιάτη, τους οποίους, αφού συγκέντρωσαν στην κεντρική πλατεία του χωριού, άρχισαν να λεηλατούν και να πυρπολούν τα σπίτια τους, οδηγώντας, παράλληλα, τους κατοίκους στο σπίτι του Ευάγγελου Νταμπούδη, όπου και τους έκαψαν ζωντανούς, ενώ όσους βρίσκονταν μπροστά στο καφενείο της πλατείας τους έκλεισαν στον φούρνο του Στέφανου Γκουραμάνη.
Όσους συγκέντρωσαν στον φούρνο και δεν κατάφεραν να σκοτώσουν, τους έκαψαν ζωντανούς και όσους προσπάθησαν να διαφύγουν από το κτίριο, που καιγόταν, τους μαχαίρωσαν. Συνολικά, υπολογίζεται πως σκοτώθηκαν σχεδόν εκατόν πενήντα άτομα και κάηκαν τριακόσια σπίτια, ενώ τα γερμανικά στρατεύματα βίασαν τις γυναίκες του χωριού.
«Οι άνδρες εκτελέστηκαν. Τις γυναίκες τις έκλεισαν σε ένα κτίριο και έβαλαν φωτιά. Δίπλα μου ήταν μια κυρία, θήλαζε το μωρό της, σκοτωμένη αυτή και το μωρό θήλαζε, μια έκλαιγε, μια θήλαζε, ήρθαν οι ταγματασφαλίτες και βλέπανε το μωρό και γελούσαν που θήλαζε από τη μάνα». - Αφήγηση της Ελένης Νανακούδη, επιζήσασας του Ολοκαυτώματος
Λιγκιάδες (Ήπειρος)
Στις 3 Οκτωβρίου του 1943, Γερμανοί καταδρομείς της μεραρχίας «Εντελβάις» εισέβαλαν στο χωριό Λιγκιάδες, διαπράττοντας ένα από τα ειδεχθέστερα εγκλήματα. Η αφορμή του μακελειού ήταν ο θάνατος του Γερμανού αξιωματικού, Γιόζεφ Ζάλμινγκερ, ενός από τους πιο απάνθρωπους Ναζί, που πέρασαν από την Ήπειρο.
Αφού πυρπόλησαν τα σπίτια του χωριού, σκότωσαν και έκαψαν, τους κατοίκους, που δεν είχαν διαφύγει, αδιακρίτως των μικρών παιδιών και των βρεφών, με τα θύματα να ανέρχονται στα ογδόντα δύο. Οι μαρτυρίες των επιζώντων είναι συγκλονιστικές και οι ίδιοι οι επιζώντες ελάχιστοι. Οι Γερμανοί εκτελεστές της σφαγής, πάλι, αν και καταδικάστηκαν στη δίκη της Νυρεμβέργης, λίγο καιρό αργότερα αφέθηκαν ελεύθεροι.
«Πήγαμαν λοιπόν σ΄ αυτά τα σπίτια και σκάψαμαν στα συντρίμματα. Βρήκαμαν μικρά κεφαλάκια. Μπροστά από διάφορα σπίτια κείτονταν ακόμη ανθρώπινα υπολείμματα…» - επιζών της σφαγής στους Λιγκιάδες
Κομμένο (Ήπειρος)
Στις 16 Αυγούστου 1943, Γερμανοί και Αυστριακοί στρατιώτες της Μεραρχίας «Εντελβάις» εκτέλεσαν με τον φρικιαστικότερο τρόπο σχεδόν τριακόσιους είκοσι αμάχους του χωριού Κομμένο, μεταξύ των οποίων παιδιά, ηλικιωμένους, αλλά και βρέφη, με μοναδική δικαιολογία(;) την εμφάνιση ανταρτών στην περιοχή.
Τα ναζιστικά στρατεύματα έστησαν πολυβόλα στις εισόδους του χωριού, εισέβαλαν στα σπίτια, σκοτώνοντας όποιον έβρισκαν μπροστά τους και στη συνέχεια κατέκαψαν τα πάντα στο πέρασμά τους, ενώ, λίγο αργότερα μετά τη σφαγή, κάθισαν στην πλατεία του χωριού, όπου έφαγαν και ήπιαν πλάι στα νεκρά σώματα των κατοίκων.
«Είδα τα πτώματα των πυροβολημένων να κείτονται στο χώμα. Ήταν όλοι νεκροί δεν χωράει καμία αμφιβολία. Κάτι που μ’ έκανε πραγματικά να αηδιάσω ήταν πως ορισμένοι ασελγούσαν πάνω στα πτώματα. Είδα ο ίδιος στρατιώτες να χώνουν μπουκάλια μπύρας στα αιδοία των νεκρών γυναικών. […]Είδα πράγματι παιδιά νεκρά, τα οποία έφεραν στο πρόσωπο γύρω από την περιοχή του στόματος φρικτά εγκαύματα. Δεν γνωρίζω, όμως, εάν αυτό συνέβη ενόσω τα παιδιά ζούσαν ακόμη, ή εάν κακοποιήθηκαν τα πτώματά τους». - Μαρτυρία του Άουγκουστ Ζάντερ
Δομένικο (Θεσσαλία)
Πραγματοποιημένη κατά τις 16 και 17 Φεβρουαρίου 1943, η Σφαγή του Δομένικου αναφέρεται στην ολοκληρωτική καταστροφή του θεσσαλικού χωριού από τις ιταλικές κατοχικές δυνάμεις και την εκτέλεση εκατόν πενήντα κατοίκων του.
Αμέσως μετά τη συμπλοκή του Ε.Λ.Α.Σ. και των Ιταλικών δυνάμεων στην περιοχή μεταξύ Δομένικου και Μυλόγουστας, Ιταλοί στρατιώτες χώρισαν το χωριό σε τρεις τομείς και προέβησαν στη σταδιακή πυρπόληση του χωριού, ενώ παράλληλα, ο δοσίλογος πρόεδρος του χωριού συγκέντρωσε στην πλατεία τους κατοίκους, όπου οι Ιταλοί άρχισαν να εκτελούν τον έναν μετά τον άλλο.
Καλάβρυτα (Πελοπόννησος)
Γνωστό και ως ένα από τα γνωστότερα εγκλήματα της Ναζιστικής Γερμανίας στην ελληνική επικράτεια, κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η σφαγή στα Καλάβρυτα έγινε στις 13 Δεκεμβρίου του 1943, όταν οι δυνάμεις της Βέρμαχτ σκότωσαν σχεδόν όλους τους άρρενες κατοίκους των Καλαβρύτων, σε αντίποινα για την εκτέλεση αιχμαλώτων Γερμανών στρατιωτών από τον Ε.Λ.Α.Σ..
Η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» ξεκίνησε, αρχικά, στις 4 Δεκεμβρίου, όταν οι γερμανικές δυνάμεις άρχισαν να συρρέουν στην ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων, καίγοντας χωριά και μοναστήρια και σκοτώνοντας άοπλους πολίτες και μοναχούς. Η ολοκληρωτική τραγωδία της 13ης Δεκεμβρίου εκτυλίχθηκε τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες, όταν σχεδόν οκτακόσια άτομα οδηγήθηκαν στο θάνατο.
Μεταπολεμικά, κανείς από τους υπευθύνους του Ολοκαυτώματος και γενικότερα της Επιχείρησης Καλάβρυτα δεν παραπέμφθηκε στη Δικαιοσύνη, ενώ ακόμη και ο στρατιωτικός διοικητής της Ελλάδας, Χέλμουτ Φέλμι, που καταδικάσθηκε το 1948 σε κάθειρξη δεκαπέντε ετών από το Δικαστήριο της Νυρεμβέργης, τρία χρόνια μετά αφέθηκε ελεύθερος.
Κάνδανος (Κρήτη)
Λειτουργώντας ως αντίποινα για την αντίσταση των κατοίκων της περιοχής κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης, το Ολοκαύτωμα του χωριού Κάνδανος από τις γερμανικές δυνάμεις πραγματοποιήθηκε στις 3 Ιουνίου 1941.
Οι Γερμανοί στρατιώτες κατέστρεψαν ολοσχερώς το χωριό, που είχε ήδη δεχθεί βομβαρδισμούς από τις πρώτες ημέρες της γερμανικής εισβολής στη Κρήτη, λόγω του ότι η περιοχή θεωρούνταν στρατηγικής σημασίας, και εκτέλεσαν εκατόν ογδόντα κατοίκους του. Επρόκειτο, ουσιαστικά, για μια ολοκληρωτική καταστροφή όλου του χωριού, το οποίοι κατακάηκε, αλλά και αφανισμού του τοπικού πληθυσμού, καθώς θανατώθηκαν όλοι οι εναπομείναντες κάτοικοι, ενώ, παράλληλα, είχε εκδοθεί διαταγή που απαγόρευε με ποινή θανάτου την ανοικοδόμηση του χωριού και την οποιαδήποτε είδους επίσκεψη.
Βιάννος (Κρήτη)
Το ολοκαύτωμα της Βιάννου στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από τετρακόσιους εξήντα ανθρώπους, ενώ είχε ως επακόλουθο την ολοσχερή καταστροφή χιλίων σπιτιών της περιοχής.
Το Ολοκαύτωμα σημειώθηκε κατά τη 14η και 16η Σεπτεμβρίου 1943, έπειτα από την εξουδετέρωση του φυλακίου των γερμανικών δυνάμεων και τον θάνατο δυο Γερμανών στρατιωτών, από τους αντιστασιακούς πυρήνες της περιοχής. Η διαταγή δόθηκε από τον στρατηγό Φρίντριχ-Βίλχελμ Μίλερ, ο οποίος είναι γνωστός και ως «ο σφαγέας της Κρήτης» και εκτός από τον Βιάννο, οι ναζιστικές δυνάμεις προέβησαν σε εκτελέσεις και πυρπολήσεις σπιτιών των τριγύρω περιοχών. Ο Μίλερ συνελήφθη από τον Κόκκινο Στρατό στην Ανατολική Πρωσία και εκτελέστηκε στις 20 Μαΐου 1947.
«Καταστρέψατε την επαρχία Βιάννου. Εκτελέσατε πάραυτα, χωρίς διαδικασία, τους άρρενες που είναι πάνω από 16 ετών, καθώς και όλους όσους συλλαμβάνονται στην ύπαιθρο, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας». - Διαταγή του Φρίντριχ-Βίλχελμ Μίλερ
