Η φρίκη του πολέμου μέσα από διάσημους πίνακες ζωγραφικής

Πηγή Φωτογραφιών: Pexels και Google Images

Στο πέρασμα της ιστορίας δεν ήταν λίγες οι φορές που οι καλλιτέχνες χρησιμοποίησαν την Τέχνη, ως κινητήρια δύναμη και εργαλείο αντίστασης απέναντι στη φρικαλεότητα του πολέμου.

Το newstrip.gr επέλεξε δέκα αριστουργήματα διαφορετικών καλλιτεχνούν, που περιέχουν ένα αντιπολεμικό μήνυμα, αναδεικνύοντας τη φρίκη, το θρήνο, τον τρόμο, την αγωνία, την οδύνη και πάνω από όλα την τραγωδία του πολέμου και τις καταστροφικές συνέπειές του.

Francisco Goya, 3η Μαΐου 1808, 1814. Λάδι σε μουσαμά

Με αυτό το έργο, ο Γκόγια θέλησε να τιμήσει τη μνήμη της Ισπανικής αντίστασης στο στρατό του Ναπολέοντα, κατά τη διάρκεια της κατοχής του 1808, στον πόλεμο της Ιβηρικής Χερσονήσου. Βαθύτατος πατριώτης και γαλουχημένος με τα ιδανικά του διαφωτισμού, ο Γκόγια κατόρθωσε να απεικονίσει την ανελέητη βαρβαρότητα των ανθρωπίνων πράξεων και να συμβολίσει με τον πιο εμβληματικό τρόπο την αγριότητα του πολέμου.

Στον πίνακα, αναπαριστάται το εκτελεστικό απόσπασμα, αποτελούμενο από Γάλλους ενόπλους στρατιώτες, και οι μορφές των Ισπανών πατριωτών, άλλων σκοτωμένων και αυτών που πρόκειται να εκτελεστούν.

Vasily Vasilyevich Vereshchagin, Η αποθέωση του πολέμου. Λάδι σε μουσαμά

Το έργο, που βρίσκεται στην Πινακοθήκη Τρετιάκοφ, στη Μόσχα, απεικονίζει με ακριβή τρόπο την ουσία των στρατιωτικών επιχειρήσεων: τον θάνατο, το αίμα και τα ανθρώπινα δεινά. Ο θεατής αντικρίζει έναν πυραμιδωτά διαμορφωμένο σωρό από ανθρώπινα κρανία, σε μια έρημη και εκτεθειμένη στον καυτό ήλιο γη, με διάσπαρτα ξερά δένδρα, όπου βρήκαν καταφύγιο τα μαύρα κοράκια που πετούνε ολόγυρα. Στο βάθος διακρίνονται τα μισοκαταστραμμένα τείχη μιας πόλης, με την ύπαρξη ανθρώπων να είναι μηδαμινή.

Στο πλαίσιο του πίνακα, ο ζωγράφος έγραψε: «αφιερώνεται σε όλους τους μεγάλους κατακτητές, του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος».

Louisa Starr Canziani, Τα νέα του πολέμου. Λάδι σε καμβά

Μέσα από τον πίνακά της, που βρίσκεται στο Leighton House, στο Λονδίνο, η ζωγράφος καταδεικνύει τις καταστροφικές συνέπειες ενός πολέμου.

Ο συγκεκριμένος πίνακας απεικονίζει μια γυναίκα που, κρύβοντας το πρόσωπό μέσα στα χέρια της, εκφράζει τη βαθιά θλίψη της για την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου. Δίπλα της, κάθεται ένας ηλικιωμένος άντρας, εμφανώς καταβεβλημένος από την ανέχεια και τη θλίψη, και - ακουμπώντας το χέρι του στον ώμο της - της συμπαραστέκεται στις δύσκολες στιγμές.

Christopher Nevinson, Τα Μονοπάτια της Δόξας. Λάδι σε μουσαμά

Στον πίνακα, που εκτίθεται στο Αυτοκρατορικό Πολεμικό Μουσείο του Λονδίνου, η ανθρώπινη παρουσία γίνεται αισθητή μέσω του θανάτου.

Στο έργο αυτό βλέπουμε δυο άψυχα σώματα Βρετανών στρατιωτών να ενώνονται με το χώμα της γης στο πεδίο της μάχης ανάμεσα σε συρματοπλέγματα, με τα κράνη τους πεσμένα κα τα θραύσματα και τα συντρίμμια να είναι ολόγυρά τους. Αν και ο Nevinson διορίστηκε από το Βρετανικό κράτος ως επίσημος καλλιτέχνης του πολέμου, το έργο του απορρίφθηκε από τη στρατιωτική λογοκρισία της εποχής, επειδή εκτιμήθηκε ότι έριχνε το ηθικό στρατιωτών και πολιτών.

Otto Dix, Στρατεύματα προελαύνουν μέσα σε αέρια. Χαρακτικό

Πρόκειται για το δωδέκατο από τα πενήντα χαρακτικά του έργου «Der Krieg» (Ο Πόλεμος) του Dix, που δημοσιεύθηκε το 1924.

Με το διάσημο έργο του, ο καλλιτέχνης παρουσίασε τον τρόμο του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως τον βίωσε ο ίδιος, παρουσιάζοντας Γερμανούς στρατιώτες να εφορμούν, στο πεδίο της μάχης, φορώντας αντιασφυξιογόνες μάσκες, προστατευμένοι πάντα από τις επιπτώσεις των μέσων που χρησιμοποίησαν στην προσπάθειά τους να φτάσουν στη νίκη.

Οι Ναζί, από αντίδραση στην τέχνη του, συμπεριέλαβαν δημιουργίες του στην «Έκθεση Εκφυλισμένης Τέχνης», που διοργάνωσαν το 1937 στο Μόναχο.

Pablo Picasso, Γκουέρνικα. Λάδι σε καμβά

Το μεγάλων διαστάσεων έργο του Picasso εντάσσεται στους κυβιστικούς πίνακές του και θεωρείται το διασημότερο – ίσως - έργο του, που περιγράφει την απανθρωπιά, τη βιαιότητα και την απόγνωση του πολέμου.

Χωρίς να γίνεται περιγραφική απεικόνιση του βομβαρδισμού, η απόδοση του γεγονότος επιτυγχάνεται αφαιρετικά, με μια σειρά επιμέρους θεμάτων, με νοηματικό κέντρο τον θάνατο. Βασικό χαρακτηριστικό του, οι κατακερματισμένες και φαινομενικά ασύνδετες, μεταξύ τους, εικόνες.

Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τον βομβαρδισμό της πόλης των Βάσκων από τη γερμανική αεροπορία, η Γκουέρνικα ισοπεδώθηκε, 1.645 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 889 τραυματίστηκαν. Επί της ουσίας, ήταν το έναυσμα του πρώτου αεροπορικού βομβαρδισμού επί ευρωπαϊκού εδάφους, όπου δοκιμάστηκαν τα καινούργια αεροσκάφη και οι πολεμικές τακτικές της ναζιστικής Γερμανίας.

Alan Moore, Τυφλός άντρας στο Μπέλσεν. Λάδι σε καμβά

Ένας από τους χαρακτηριστικότερους πίνακες του Moore, που βρίσκεται στο Australian War Memorial, αποτυπώνει την φρικαλεότητα του πολέμου.

Ο καλλιτέχνης παρουσιάζει έναν τυφλό άνδρα με δεμένο κεφάλι και τυλιγμένο χέρι να περπατά αργά με ένα μπαστούνι μέσα από ένα κατεστραμμένο τοπίο, που είναι γεμάτο με πτώματα, μέσα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέλσεν, στη Γερμανία, μετά την απελευθέρωση.

Αυτό το έργο τέχνης είναι μια απεικόνιση της φρίκης που είδε ο Moore, ως επίσημος πολεμικός καλλιτέχνης, κατά την απελευθέρωση του στρατοπέδου συγκέντρωσης Μπέλσεν από τα συμμαχικά στρατεύματα, στις 15 Απριλίου 1945.

Marc Chagall, Πόλεμος (Η φρίκη του πολέμου). Λάδι σε καμβά

Ο Chagall εκφράζει εδώ τη δική του τρομακτική αντίληψη για τη βιαιότητα και τις καταστροφικές συνέπειες του πολέμου, απεικονίζοντας με συναίσθημα τα βάσανα που υπέστησαν οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Ο πίνακας παρουσιάζει ένα χωριό να καίγεται, οι άνθρωποι, εγκλωβισμένοι μέσα στις φλόγες, προσπαθούν να σωθούν, τρέχοντας περπατώντας στο χιόνι ή στοιβαγμένοι σε άμαξα ή βρίσκοντας καταφύγιο στη ράχη ενός αλόγου. Στα πρόσωπά τους διακρίνεται η απελπισία. Την αγωνία και τη φρίκη του πολέμου εκφράζει και το λευκό ζώο που συμβολίζει την ελπίδα, παρόλο που κοιτάζει την καταστροφή και κάνει πιο τραγικό τον πίνακα.

A. P. Tkachov και S. P. Tkachov, Η τύχη του Βετεράνου. Λάδι σε καμβά

Στον πίνακα βλέπουμε μια ηλικιωμένη γυναίκα – ίσως μάνα ή σύζυγο ενός στρατιώτη - ντυμένη με φτωχικά ρούχα να προσπαθεί να πουλήσει ένα άδειο σακάκι γεμάτο με πολλά παράσημα, απόδειξη της θυσίας του για την πατρίδα.

Με αυτόν τον τρόπο, οι δυο ζωγράφοι επέλεξαν να φανερώσουν το γεγονός ότι τα κράτη των πεσόντων δεν αναγνωρίζουν τη θυσία τους και δεν φροντίζουν να εξασφαλίσουν σ’αυτούς και στην οικογένεια τους ένα εισόδημα για να επιβιώσουν.

Η συμβολή των καλλιτεχνών στην ανάδειξη της φρίκης του πολέμου, δεν απέτρεψε το ξέσπασμα πολεμικών συρράξεων, αλλά συνέβαλε στο να αναδειχθεί η απανθρωπιά και τα εγκλήματα των πολέμων και να περάσει ένα σαφές μήνυμα: όχι άλλος πόλεμος