Πηγή Φωτογραφιών: Pexels και Google Images
Για τους Ορθόδοξους χριστιανούς ο Άι Βασίλης είναι ο Μέγας Βασίλειος, που έζησε στη Καππαδοκία που αφιέρωσε όλη του τη ζωή στη βοήθεια προς τον συνάνθρωπο. Είναι αυτός που θεωρείται στην παγκόσμια ιστορία ως ο εμπνευστής αλλά και πρώτος δημιουργός της οργανωμένης φιλανθρωπίας.
Στη Δύση το πρόσωπο του Santa Claus ή Πατέρα των Χριστουγέννων έχει ταυτιστεί με την ιστορία του Αγίου Νικολάου που φημιζόταν για τη γενναιοδωρία του και έτσι δημιουργήθηκε η σημερινή φιγούρα του Santa Claus με όλα τα χαρακτηριστικά του.
Στα ελληνικά δεδομένα αυτή η φιγούρα φαίνεται να ήρθε τη δεκαετία του 1950-1960, κυρίως στον αστικό πληθυσμό, με τους Έλληνες μετανάστες που με τις ευχετήριες κάρτες τους εισήγαγαν τον «Δυτικό» Άϊ-Βασίλη.
Η ιστορία του Άγιου Βασίλη ή του Πατέρα των Χριστουγέννων, λοιπόν χρονολογείται από τον 4ο αι. μ.Χ., όταν ένας χριστιανός ιερέας από την περιοχή της σημερινής Τουρκίας γνωστός για τη γενναιοδωρία και τη φιλανθρωπία του, έγινε ο Άγιος Νικόλαος, ο προστάτης των παιδιών.
Με το πέρασμα των χρόνων ο θρύλος ήθελε τον άγιο, τον πρόδρομο του Άγιου Βασίλη, να κατεβαίνει από τον ουρανό με το γαϊδουράκι του και περνώντας μέσα από τις καμινάδες των σπιτιών, να αφήνει δώρα στα παιδιά που συμπεριφέρονταν καλά.
Τα παιδιά άφηναν τα παπούτσια τους, τότε ξύλινα τσόκαρα που ονομάζονταν σαμπότ, δίπλα στο τζάκι με μερικά καρότα ή μήλα για τον γάιδαρο του Αγίου Νικολάου, που τον έλεγαν Gui. Ο Gui έτρωγε το κέρασμά του και ο Άγιος Νικόλαος άφηνε μερικά γλυκά στα παπούτσια, για να τα ανακαλύψουν τα παιδιά το επόμενο πρωί.
Η σημερινή εκδοχή του Άγιου Βασίλη άρχισε να διαμορφώνεται στη Νέα Υόρκη στις αρχές του 1800, σε ένα παιδικό βιβλίο, πρωτοχρονιάτικο δώρο, που περιείχε ένα ποίημα με το όνομα Old Santeclaus (Sinter Klaas είναι το ολλανδικό όνομα του Αγίου Νικολάου). Στο ποίημα, ο Σαντέκλαους ήταν ένας ηλικιωμένος που παρέδιδε δώρα σε παιδιά με ένα έλκηθρο, που το οδηγούσαν τάρανδοι.
Το 1823, ένα άλλο ποίημα δίνει στους τάρανδους τα ονόματά τους και παρουσιάζει τον Άγιο Νικόλαο να έχει «λίγο στρογγυλή κοιλιά που έτρεμε όταν γελούσε, σαν ένα μπολ ζελέ!», ενώ ο εικονογράφος Thomas Nast έκανε μια σειρά εικονογραφήσεων ενσωμάτωσε σταθερά, στην αμερικανική φαντασία, την εικόνα του Αγίου Νικολάου ή του Santa Claus και τον εγκατέστησε στον Βόρειο Πόλο.
Το 1931 η διαφημιστική καμπάνια της Coca-Cola τον έντυσε στα ερυθρόλευκα– στα χρώματα της εταιρείας και έγινε ο Αμερικανός Άγιος Βασίλης.
Αυτός είναι ο Άγιος Βασίλης που ήρθε στη Γαλλία, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μαζί με την Coca-Cola και τις τσίχλες, γνωστός ως Père Noël (Πατέρας των Χριστουγέννων) και αποτελεί τον αρχικό φορέα της εμπορευματοποίησης των Χριστουγέννων.
Μέχρι τη δεκαετία του 1950, στη Γαλλία το σύμβολο των Χριστουγέννων ήταν η φάτνη και η Καθολική Εκκλησία ήθελε να το διατηρήσει ανησυχώντας με το γεγονός ότι ο Père Noël και το χριστουγεννιάτικο δέντρο επιτρέπονταν στα γαλλικά σχολεία, ενώ οι σκηνές της Γέννησης απαγορεύτηκαν.
Αν και στη Γαλλία, μια χώρα όπου η εκκλησία και το κράτος είναι χωριστά και τα θρησκευτικά σύμβολα δεν επιτρέπονται στα σχολεία, δεν έλειψαν οι εντάσεις, όπως η πυρπόληση ενός ομοιώματος του Père Noël μπροστά από τον καθεδρικό ναό στη Ντιζόν της Βουργουνδίας, το 1951, χωρίς όμως τέτοιες πράξεις να εμποδίσουν τη δημοτικότητα του χαρούμενου και γενναιόδωρου αυτού χαρακτήρα.
Ο Père Noël, που αποκαλείται και Papa Noël, φέρνει δώρα τα Χριστούγεννα όχι μόνο στη Γαλλία αλλά και σε άλλες γαλλόφωνες περιοχές. Στην Αργεντινή, την Ουρουγουάη και τη Βραζιλία, λόγω της επιρροής της γαλλικής κουλτούρας τον 19ο αι., υιοθετήθηκε το όνομα Papá Noel και Papai Noel, ενώ στη Τουρκία υπάρχει ο Noel Baba.
Στην κουλτούρα των Cajunς1 της Λουιζιάνα, μια εκδοχή του Papa Noël φτάνει στα σπίτια τους με μια πιρόγα που τη ρυμουλκούν οκτώ αλιγάτορες.
Υπάρχουν 5 στοιχεία που διαφοροποιούν τον Père Noël από τον Άγιο Βασίλη:
1. Αντί για το κόκκινο καπέλο του Άγιου Βασίλη, ο Père Noël φοράει κόκκινο μανδύα με κουκούλα στολισμένη με λευκή γούνα.
2. Ο Père Noël φέρνει παιχνίδια σε καλά μικρά αγόρια και κορίτσια μετά τη βραδινή Λειτουργία, την παραμονή των Χριστουγέννων και όχι το πρωί της γιορτής.
3. Τα παιδιά δεν αφήνουν γάλα και μπισκότα Père Noël, ενώ οι ενήλικες Γάλλοι, αστειευόμενοι θα του αφήσουν ένα ποτήρι κρασί ή Calvados.
4. Τα παιδιά δεν κρεμούν κάλτσες αλλά αφήνουν τα παπούτσια και τις παντόφλες τους δίπλα στο τζάκι ή κάτω από το χριστουγεννιάτικο δένδρο. Αν ήταν καλά παιδιά, ο Père Noël θα τους αφήσει λιχουδιές και δώρα.
5. Τα παιδιά στις γιορτές φοβούνται τον άλλο χαρακτήρα των γιορτών, τον Père Fouettard, που ακολουθεί τον Père Noël και χτυπά τα παιδιά που δεν συμπεριφέρονται όλη τη χρονιά καλά.
Σήμερα, ο Père Noël είναι γνωστός και αγαπητός σε όλη τη Γαλλία. Στα γαλλικά ταχυδρομεία έχει το δικό του τμήμα στο Libourne της νοτιοδυτικής Γαλλίας, που διεκπεραιώνει όλα τα γράμματα που παίρνει. Εκεί ένα προσωπικό 60 γραμματέων δέχεται, κάθε χρόνο, σχεδόν 1,4 εκατομμύρια γράμματα και email και κάθε ένα από αυτά, βάσει νόμου, απαντάται με μια καρτ ποστάλ.
Ωστόσο, η τεχνολογία και οι νέες συνθήκες της εποχής μας εκσυγχρόνισαν και τον Père Noël. Τώρα τα παιδιά καλούνται να πάνε στον ιστότοπό του για να παίξουν διαδραστικά παιχνίδια και να στείλουν ένα email με τη λίστα των δώρων που επιθυμούν.
Αλλά και για όσους εξακολουθούν να θέλουν να γράφουν γράμματα, τα μεγάλα κόκκινα ειδικά ταχυδρομικά κουτιά παράδοσης εμφανίζονται στις γαλλικές πόλεις την περίοδο των διακοπών, μόνο για τα γράμματα προς τον Père Noël.
1 Οι Cajunς αποτελούν σημαντικό μέρος του πληθυσμού της νότιας Λουιζιάνας των ΗΠΑ, διάσημοι για τη γαλλική τους διάλεκτο, έχουν αναπτύξει μια ζωντανή κουλτούρα που περιλαμβάνει παραδοσιακούς τρόπους ζωής, μουσική και πρωτότυπη κουζίνα. Είναι αναγνωρισμένη εθνική εθνοτική ομάδα από το 1980.
