Ο Ιούνιος μέσα από σπουδαίες μορφές Ελλήνων και ξένων λογοτεχνών

Ντάντε Αλιγκιέρι (1265 – 13 Σεπτεμβρίου 1321) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Ιταλούς ποιητές. Καταγόμενος από αρχοντική οικογένεια, σπούδασε φιλοσοφία, θεολογία και νομικά, ένω αργότερα πήρε μέρος στις εσωτερικές διαμάχες που ταλάνιζαν εκείνη την περίοδο την Ιταλία. Γι’ αυτή του τη δράση καταδικάστηκε να πληρώσει ένα εξωφρενικό πρόστιμο, που επειδή αδυνατούσε να εξοφλήσει, για να μη συλληφθεί και καεί ζωντανός, εξορίστηκε.

Εφάμιλλος του Οράτιου και του Οβίδιου, ο οποίος υπήρξε πρότυπό του, άφησε μια τεράστια ποιητική και πολιτισμική κληρονομιά, η οποία παραμένει ζωντανή ως τις μέρες μας. Το αριστούργημά του «Θεία Κωμωδία» (Divina comedia) είναι διαιρεμένο σε τρία ξεχωριστά βιβλία: την «Κόλαση», το «Καθαρτήριο» και τον «Παράδεισο», και εκτιμάται έως σήμερα, ως ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, περιλαμβάνοντας πλήθος μυθολογικών, ιστορικών, γεωγραφικών, γεωφυσικών, αστρονομικών, θεολογικών, φιλοσοφικών, λογοτεχνικών και πολιτικών πληροφοριών.

Μαζί με τον σχεδόν σύγχρονό του Πετράρχη θεωρούνται οι δύο αναμορφωτές της ιταλικής γλώσσας, με την επίδρασή των έργων τους να είναι τόσο μεγάλη, ώστε πέτυχαν να καθιερώσουν την καθομιλουμένη ζωντανή γλώσσα ως γλώσσα της λογοτεχνίας. Όπως έλεγε και ο ίδιος: «Χυδαία δεν είναι η γλώσσα του λαού, που εγώ μεταχειρίζομαι. Χυδαίοι είναι μόνο οι καταφρονητές της ζωντανής αυτής γλώσσας, την οποία μιλούν οι άνθρωποι του μόχθου και της προκοπής στη χώρα αυτή».

Άλλα έργα του είναι η «Νέα Ζωή», το «Συμπόσιο», η «Λαϊκή Γλώσσα», η «Μοναρχία», οι «Επιστολές».

Ο Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα (5 Ιουνίου 1898 - 19 Αυγούστου 1936), ένας από τους πιο σημαντικούς Ισπανούς συγγραφείς, ανήκε στην «αργυρή εποχή» της ισπανικής λογοτεχνίας, στη λεγόμενη «γενιά του 27», μια ομάδα συγγραφέων που προσέγγισε με έναν ιδιαίτερο τρόπο την ευρωπαϊκή αβάντ-γκαρντ. Φοίτησε σε σχολείο Ιησουϊτών και μετά από πιέσεις του πατέρα του, γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γρανάδα, την οποία όμως εγκατέλειψε πολύ σύντομα, για να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία, τη μουσική και τη ζωγραφική.

Με το έργο του «τραγούδησε» την αγάπη και το θάνατο, μίσησε το δεσποτισμό και την εκμετάλλευση του ατόμου, ενώ όρθωσε το ανάστημά του σε κάθε μορφή αδικίας, καταδικάζοντας την αδιαφορία για τη δυστυχία, την αποξένωση, τη φτώχεια και το φασισμό. Τα περισσότερα έργα του ήταν απαγορευμένα στην Ισπανία, μέχρι το 1953, λόγω του δικτατορικού καθεστώτος του Φράνκο, αλλά, από το 1975, μετά το θάνατο του Ισπανού δικτάτορα, η ζωή και ο θάνατος του σπουδαίου ποιητή και δραματουργού μπορούσαν να συζητηθούν ανοιχτά στην Ισπανία.

Από τα γνωστότερα έργα του ήταν τα: «Ματωμένος Γάμος», «Θαυμαστή μπαλωματού», «Γέρμα», «Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα», «Μοιρολόι για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας» κ.ά..

Η Κική Δημουλά (6 Ιουνίου 1931 - 22 Φεβρουαρίου 2020), πολυβραβευμένη ποιήτρια της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς, εργάστηκε για πολλά χρόνια στην Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ παράλληλα ανήκε στη συντακτική ομάδα του περιοδικού «Ο κύκλος», όπου δημοσίευε ποιήματα και πεζά της. Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1952 με την ποιητική συλλογή «Ποιήματα», που μετά από λίγο την απέσυρε η ίδια από την κυκλοφορία και επανήλθε επίσημα, το 1956, στην ποίηση με τη συλλογή «Έρεβος».

Τα κύρια στοιχεία του ύφους της τόσο στην ποίηση, όσο και στον πεζό λόγο ήταν, ο γοργός, αιχμηρός στίχος, ο ειρωνικός τόνος με τη χρήση λέξεων τόσο της καθαρεύουσας όσο και σπάνιων, της τεχνολογίας, της αργκό ή και νεολογισμών, η φιλοπαίγμων διάθεση με την παράθεση αντίθετων ή ομόηχων λέξεων, η ηθελημένη αμέλεια στη σύνταξη, εκφραστικά σχήματα αρχαιότροπα και οι επαναλήψεις.

Τιμήθηκε με πολλά κρατικά και διεθνή βραβεία και διακρίσεις για το έργο της που περιλαμβάνει 14 εκδοθείσες ποιητικές συλλογές, ενώ το 2002 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα της ποίησης.

Ο Ορχάν Παμούκ (7 Ιουνίου 1952 - ), επιφανής Τούρκος μυθιστοριογράφος της μεταμοντέρνας λογοτεχνίας, θεωρείται ένας από τους συγγραφείς που επανέφερε τη χώρα του στον παγκόσμιο χάρτη της λογοτεχνίας. Το έργο του έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από είκοσι γλώσσες, ενώ έχει τιμηθεί με μεγάλα κρατικά και διεθνή λογοτεχνικά βραβεία, μεταξύ των οποίων και με Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Τα βιβλία του, κράματα λογοτεχνικών τάσεων και συνηθειών, διαπνέονται από συζητήσεις και θαυμασμό για τις δημιουργικές τέχνες, όπως η λογοτεχνία και η ζωγραφική, ενώ διακρίνονται για το μεταμοντέρνο, τις αντιθέσεις, την περιφρόνηση του συμβατικού τρόπου αφήγησης, το χιούμορ, την ανεπιτήδευτη γλώσσα, αλλά και την πυκνή σύνταξη της πρότασής.

Η θλίψη που εξέφρασε για τις διώξεις και την εξόντωση Αρμενίων, και Κούρδων, όπως και οι φιλελεύθερες και δημοκρατικές θέσεις που παίρνει για τα τεκταινόμενα στην πατρίδα του, τον έχουν κάνει συχνά αποδέκτη επιθέσεων από εθνικιστές και δικαστικές αρχές.

Η Χάριετ Μπίτσερ Στόου (14 Ιουνίου 1811 – 1 Ιουλίου 1896) έζησε σ’ ένα περιβάλλον πνευματικών και διανοούμενων ανθρώπων, ενώ μορφώθηκε σε ένα από τα πρώτα σχολεία για την εκπαίδευση των γυναικών στην Αμερική. Την πολιτική και κοινωνική της άποψη τη διαμόρφωσε υπό την επίδραση του πατέρα της, ο οποίος ήταν ισχυρός πολέμιος του θεσμού της δουλείας και είχε διατυπώσει δημόσια τη θέση του υπέρ της κατάργησής της. Οι εμπειρίες που αποκόμισε βλέποντας τις απάνθρωπες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζούσαν οι σκλάβοι στην Αμερική, τη συγκινούσε βαθιά και έτσι αποφάσισε να τις καταγράψει.

Το μνημειώδες βιβλίο της «Η Καλύβα του Μπαρμπα-Θωμά» περιέχει αυτές τις εμπειρίες και αποτυπώνει παραστατικά τα δεινά της ανθρώπινης δουλείας και την οδύσσεια των βασανισμένων σκλάβων, ενώ της χάρισε μια θέση στην ιστορία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Λόγω περιεχομένου, αν και είχε τεράστια απήχηση στον αμερικανικό Βορρά, προκάλεσε οργή και θύελλα αντιδράσεων στο Νότο και διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των συνθηκών που επέτρεψαν την κατάργηση της δουλείας, ενώ είχε άμεση επίπτωση στον Εμφύλιο Πόλεμο Βορρά-Νότου.

Κεντρική θέση στην αρθρογραφία της είχε και το ζήτημα των δικαιωμάτων των γυναικών, ενώ ως το τέλος της ζωής της δεν σταμάτησε να συστρατεύεται με κάθε δίκαιο κοινωνικό και πολιτικό αγώνα, δημοσιεύοντας διηγήματα, δοκίμια και μια μακρά λίστα από μυθιστορήματα.

Ο Έριχ Μαρία Ρεμάρκ (22 Ιουνίου 1898 - 25 Σεπτεμβρίου 1970) μεγάλωσε μέσα στη νοσηρή ατμόσφαιρα που προηγήθηκε του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ το 1916 βρέθηκε μπροστά στο «μεγαλύτερο ομαδικό έγκλημα στην ιστορία», όπως έλεγε. Το 1929 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο», που θεωρήθηκε η πιο ειλικρινής και σπαρακτική μαρτυρία για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που γνώρισε διεθνή επιτυχία, καθώς αποκαλύπτει με ωμό ρεαλισμό πως η δήθεν ηρωική θυσία δεν είναι τίποτα άλλο παρά μία μη εθελοντική σφαγή. Το μυθιστόρημα μεταφράστηκε σε 45 γλώσσες και μέχρι σήμερα έχει πουλήσει πάνω από 20 εκατομμύρια αντίτυπα παγκοσμίως, ενώ γυρίστηκε και κινηματογραφική ταινία.

Το 1933 τα βιβλία του απαγορεύτηκαν και κάηκαν από το ναζιστικό καθεστώς, ενώ ο ίδιος αυτοεξορίστηκε στην Ελβετία και, το 1940, μετανάστευσε στις ΗΠΑ. Άλλα γνωστά έργα του, στα οποία είναι έκδηλο το βιωματικό στοιχείο, ο προβληματισμός για την ανθρώπινη φύση και η σπαρακτική γραφή, είναι τα: «Ο μαύρος οβελίσκος», «Τρεις σύντροφοι», «Η αψίδα του θριάμβου» και «Ο παράδεισος δεν έχει ευνοουμένους» .

O M. Kαραγάτσης, κατά κόσμον Δημήτρης Pοδόπουλος, (23 Ιουνίου 1908 - 14 Σεπτεμβρίου 1960) έκανε την εμφάνισή του στα νεοελληνικά γράμματα το 1927, στον πρώτο λογοτεχνικό διαγωνισμό της «Nέας Eστίας», με το διήγημα «Kυρία Nίτσα», το οποίο απέσπασε τον A’ έπαινο. Με το διήγημα αυτό ξεκινάει ο Kαραγάτσης τη λογοτεχνική σταδιοδρομία του και τη μακρά συνεργασία του με τη «Nέα Eστία», δημοσιεύοντας σε αυτήν διηγήματα, μυθιστορήματα σε συνέχειες και μεταφράσεις.

Ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς της περίφημης «γενιάς του '30», ο Καραγάτσης καθιερώθηκε σύντομα με τα μυθιστορήματα «Ο συνταγματάρχης Λιάπκιν» και

«Γιούγκερμαν», τα οποία έγραψε σε νεανική ηλικία. Με εμφανή την επίδραση του νατουραλισμού, στα έργα του παρουσίαζε με γνώση και ρεαλισμό την ασφυκτική ζωή της επαρχιακής κοινωνίας και αποκάλυπτε τις καθημερινές σκληρές όψεις της.

Ο θάνατός του, σε ηλικία μόλις 52 χρόνων, άφησε ανολοκλήρωτο «Tο Δέκα», το μυθιστόρημα που έγραφε εκείνο τον καιρό. H τελευταία φράση που πρόλαβε να γράψει, η τελευταία φράση της ζωής του, ήταν: «Aς γελάσω». . Εκτός από τα είκοσι βιβλία, είχε γράψει κείμενα σε εφημερίδες, τρία θεατρικά έργα και ένα κινηματογραφικό σενάριο.

Ο Τζωρτζ Όργουελ (25 Ιουνίου 1903 - 21 Ιανουριου 1950), γεννημένος ως Έρικ Άρθουρ Μπλαιρ, θεωρείται ένας από τους Βρετανούς συγγραφείς του 20ου αιώνα με τη μεγαλύτερη επιρροή και ένας από τους σημαντικότερους χρονικογράφους της γενιάς του. Μάλιστα, το 2008, οι Times τον κατέταξαν δεύτερο στη λίστα με τους «50 κορυφαίους Βρετανούς συγγραφείς από το 1945». Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του έγραψε κριτικές λογοτεχνίας, ποίηση, μυθιστορήματα, δοκίμια πάνω σε θέματα πολιτικής, λογοτεχνίας, γλώσσας, πολιτιστικά και πολεμικές ανταποκρίσεις.

Κατά τη διάρκεια του Ισπανικού Εμφυλίου Πολέμου, πολέμησε με το μέρος των Δημοκρατικών, ενώ μετέφερε τις εμπειρίες του στο «Φόρος τιμής στην Καταλωνία», ένα ιδιαίτερα αναγνωρισμένο βιβλίο.Τα δύο βιβλία που του χάρισαν τη μεγάλη του φήμη τα έγραψε τα τελευταία χρόνια της ζωής του και δεν είναι άλλα από τη «Φάρμα των Ζώων», μια πολιτική αλληγορία και το περίφημο «1984». Με τη δράση τοποθετημένη στο μελλοντικό τότε έτος 1984, ο Όργουελ σκιαγράφησε αριστουργηματικά και εφιαλτικά το ολοκληρωτικό αστυνομικό κράτος, όπου τα πάντα εξελίσσονται υπό την παρακολούθηση του Μεγάλου Αδελφού.

Η Περλ Μπακ (26 Ιουνίου 1892 - 6 Μαρτίου 1973), κόρη ιεραπόστολου, από πολύ μικρή πήγε στην Κίνα, όπου πέρασε τα παιδικά της χρόνια. Από μικρή διάβαζε πολλά λογοτεχνικά έργα, αλλά αυτά του Καρόλου Ντίκενς, την επηρέασαν περισσότερο απ’ όλους.

Έκανε το λογοτεχνικό της ντεμπούτο με το έργο «Η εξόριστη», που ουσιαστικά ήταν η βιογραφία της μητέρας της, ενώ έγινε ευρέως γνωστή με το μυθιστόρημα «Καλή γη», έργο που το 1932 της χάρισε το βραβείο Πούλιτζερ, καταφέρνοντας να γίνει η πρώτη γυναίκα που τιμήθηκε με αυτό το βραβείο.

Στα έργα της ο αναγνώστης συναντά θέματα, όπως ο πόλεμος, η μετανάστευση, ο ρατσισμός, οι διακρίσεις κατά των γυναικών και η μοίρα των χιλιάδων βρεφών που γεννιούνταν από Ασιάτισσες τις οποίες άφηναν πίσω τους οπουδήποτε είχαν βάσεις οι Αμερικανοί στρατιώτες στην Ασία, ενώ σε πολλά από αυτά αναλύει τις εμπειρίες της από την παιδική της ηλικία και με πλούσιες και επικές περιγραφές τη σκληρή ζωή των αγροτών της Κίνας, τους οποίους απεικονίζει με τη μέγιστη αγάπη, τρυφερότητα και ανθρωπιά.

Συνολικά έγραψε σχεδόν 45 έργα, τα οποία μεταφράστηκαν σε 20 γλώσσες.

Ο Στράτης Μυριβήλης (30 Ιουνίου 1890 - 19 Iουλίου 1969), φιλολογικό ψευδώνυμο του Ευστράτιου Σταματόπουλου, εξέχουσα μορφή της νεοελληνικής λογοτεχνίας, είχε πάρει μέρος σε τρεις πολέμους, Βαλκανικούς, στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική εκστρατεία. Το 1923 επέστρεψε στη Μυτιλήνη και άρχισε να εκδίδει την εφημερίδα «Kαμπάνα», στην οποία δημοσίευσε σε 42 συνέχειες το έργο του «H ζωή εν τάφω».

Μ’ αυτό το έργο εγκαινίασε τη σύγχρονη ελληνική αντιπολεμική λογοτεχνία και, χάρη στο γλαφυρό ύφος και τον ρεαλισμό του κατάφερε να αποτυπώσει ζωντανά και παραστατικά τη φρίκη και το δράμα του πολέμου.

Υπέρμαχος της δημοτικής γλώσσας, ο Μυριβήλης θεωρείται ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της «γενιάς του ’30», με το έργο του να διακρίνεται σε τρεις περιόδους: την πρώτη που είναι εμπνευσμένη από το παρόν ή το άμεσο παρελθόν, τη ζωή στη Μυτιλήνη και κυρίως τις εμπειρίες του από τον πόλεμο, τη δεύτερη περίοδο που είναι στραμμένη στο παρελθόν και τις αναμνήσεις από την παιδική του ηλικία, αλλά και την τρίτη που περιλαμβάνει ποικιλία θεμάτων, στόχων και εκφραστικών μέσων.