Γιώργος Τζεδάκης στο newstrip.gr: «Κατά μια έννοια ο εγκλεισμός λειτούργησε ως καταλύτης για μία έκρηξη δημιουργικότητας»

Ένας συγγραφέας χρειάζεται στυλό, ένας καλλιτέχνης χρειάζεται πινέλο, αλλά ο κινηματογραφιστής χρειάζεται έναν ολόκληρο στρατό, έλεγε ο Όρσον Γουέλς.

Ο δικηγόρος και κινηματογραφιστής Γιώργος Τζεδάκης στην αποκλειστική συνέντευξή του στο newstrip.gr μιλάει για τη «Ροδιακή Ταινιοθήκη», τη σειρά «Μια σταγόνα Ροδιακής Ιστορίας», το…σπορ του κινηματογραφιστή, τον Σαμουέλ Μοντιάνο, αλλά και τα μελλοντικά του σχέδια.

 tzedakis_2

- Εκτός από δικηγόρος, ασχολείστε και με τη διδασκαλία της τέχνης του κινηματογράφου. Πώς ένας θεωρητικός επιστήμονας κατορθώνει να συγκεράσει αυτή την ιδιότητα με την καλλιτεχνική του φύση;

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με την διαπίστωση ότι στην πραγματικότητα κανένας άνθρωπος δεν είναι μονοδιάστατος από τη φύση του, απλά οι περισσότεροι είτε φοβούνται να φύγουν από την «ζώνη ασφάλειάς» τους και να ανακαλύψουν τα όρια τους, είτε δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να αναπτύξουν τις κρυμμένες δεξιότητες που διαθέτουν.

Ειδικότερα, στην δική μου περίπτωση και αφού αναφερθήκατε στην θεωρητική κατάρτιση, πιστεύω ότι είναι η ίδια η φύση των νομικών σπουδών , που οδηγεί πλείστους νομικούς επιστήμονες να αποκτήσουν μια ευρύτητα σκέψης, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στη σύνθετη και ποικιλόμορφη φύση τη καθημερινής εργασίας μας. Επομένως, δεν θεωρώ παραδοξότητα τον συγκερασμό που αναφέρατε.

- Ποια είναι η κεντρική φιλοσοφία ενός κινηματογραφιστή, ο οποίος είναι αναγκασμένος να ξεπερνά διαρκώς τον εαυτό του, ερχόμενος σε επαφή με νέες τεχνολογίες καταγραφής της πραγματικότητας;

Περισσότερο από φιλοσοφία θα έλεγα ότι πρόκειται για επαρκή γνώση της ιστορίας της έβδομης τέχνης και συνειδητοποίησης του γεγονότος ότι αυτή η τέχνη βρίσκεται ακόμη στα σπάργανά της. Αναλογιστείτε απλά ότι ενώ όλες τέχνες έχουν διάρκεια ζωής ακόμη και χιλιετίες (όπως στην περίπτωση π.χ. της ζωγραφικής), αντίθετα ο κινηματογράφος γεννήθηκε μόλις πριν από εκατό και κάτι χρόνια.

Επομένως τόσο μεταφορικά όσο και κυριολεκτικά θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι στην περίπτωση του κινηματογράφου δεν έχουμε «δει» τίποτα ακόμη. Αν βάλετε δε στην εξίσωση και το γεγονός ότι ο κινηματόγραφος οφείλει όχι μόνο την ύπαρξη του αλλά και εν μέρει την εξέλιξή του σε τεχνολογικές καινοτομίες, τότε εύκολα εξάγεται το συμπέρασμα ότι στην πραγματικότητα κανείς δεν γνωρίζει το πώς θα εξελιχθεί ο κινηματογράφος στα επόμενα χρόνια.

- Πως γεννήθηκε το όραμα της «Ροδιακής Ταινιοθήκης», μια συλλογής ταινιών που θα αφορούν την ιστορία, τον πολιτισμό, αλλά και τα πρόσωπα της Ρόδου;

Γεννήθηκε από μια πραγματική ανάγκη να καλυφθεί ένα κενό όσον αφορά στην οπτικοποίηση της ιστορίας της Ρόδου, καθόσον είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται η δημιουργία μιας ιστορικής ταινιοθήκης και μάλιστα από τους ίδιους τους κατοίκους του νησιού, που να εστιάζει κυρίως στις λιγότερο γνωστές ιστορίες και στα πρόσωπα που πρέπει να αναδειχθούν και να λάβουν τις διαστάσεις που τους αρμόζουν.

Ειδικά, όσον αφορά στα πρόσωπα τα οποία διανύουν την προχωρημένη τρίτη ηλικία, δεν σας κρύβω ότι πολλές φορές νιώθουμε ότι συμμετέχουμε σε έναν αγώνα δρόμου για να προλάβουμε να καταγράψουμε τις αφηγήσεις, πριν αυτές χαθούν για πάντα στο χρόνο.

- Στα περισσότερα από τα βίντεό της σειράς «Μια σταγόνα Ροδιακής Ιστορίας» δεν είστε μόνος, αλλά έχετε και συνδημιουργούς. Τελικά η τέχνη του κινηματογράφου είναι ομαδικό ή ατομικό «άθλημα»;

Αυτό είναι ίσως το πιο όμορφο κομμάτι της σύνθετης διαδικασίας που απαιτεί η κατασκευή μιας ταινίας. Ο κινηματογράφος αποτελεί προϊόν συλλογικής εργασίας. Ο ρόλος του σκηνοθέτη είναι να συντονίζει και να αναπτύσσει τη συνεργασία μεταξύ των συντελεστών. Έξαλλου, έχει ειπωθεί ότι ο σκηνοθέτης είναι για μια ταινία ό,τι ο μαέστρος για μια ορχήστρα.

Για την υλοποίηση τόσο της ΡΟΔΙΑΚΗΣ ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗΣ όσο και για τη σειρά ΜΙΑ ΣΤΑΓΟΝΑ ΡΟΔΙΑΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, συνεργάζομαι με τα μέλη του εργαστηρίου CINE CHEVALIER του Ιδρύματος Υποτροφιών Εμμ. & Μ. Σταματίου, με μεγάλο αίσθημα ευθύνης και με πολλή συλλογική δουλειά, που περιλαμβάνει, πέρα από το τεχνικό μέρος της κινηματογράφησης, την ιστορική τεκμηρίωση, την διασταύρωση πηγών και την επιτόπια έρευνα, προκειμένου πολλές φορές να διασώσουμε πολύτιμες ιστορικές μαρτυρίες.

Ως άλλος λοιπόν μαέστρος έχω τη χαρά και την τύχη να διευθύνω πραγματικά ταλαντούχους ανθρώπους, οι οποίοι εθελοντικά διαθέτουν όλο το ταλέντο τους και πολύ από τον προσωπικό τους χρόνο, έτσι ώστε να πετύχουμε την αρμονική σύνθεση όλων των στοιχείων που συνθέτουν το κινηματογραφικό έργο : λόγος- εικόνα- μουσική.

- Στα επεισόδια της σειράς «Μια σταγόνα Ροδιακής Ιστορίας» μπορεί κανείς να διατρέξει χωρο-χρονικά ολόκληρη ιστορία του νησιού. Ποιο ήταν το έναυσμα για να ξεκινήσετε αυτήν την πρωτότυπη οπτικοποίηση της ιστορίας της Ρόδου;

Η αφορμή για να ξεκινήσω αυτό το ιστορικό κανάλι στο youtube ήταν το γεγονός της πανδημίας και ειδικά η περίοδος του αυστηρού εγκλεισμού , το οποίο είχε ως αποτέλεσμα να μην έχω την δυνατότητα να βρίσκομαι δια ζώσης με τα πρόσωπα που προσανέφερα, τους πολύτιμους δηλαδή συνεργάτες μου στο δύσκολο και απαιτητικό έργο της δημιουργίας της «Ροδιακής Ταινιόθηκης».

Έπρεπε λοιπόν να βρω έναν τρόπο για να συνεχίσω να δημιουργώ κινηματογραφικά , αρχικά έστω και μόνος μου. Κατά μια έννοια δηλαδή ο εγκλεισμός λειτούργησε ως καταλύτης για μία έκρηξη δημιουργικότητας. Ο τρόπος βρέθηκε και ήταν η παραγωγή αυτών των ολιγόλεπτων βίντεο που απαρτίζουν την ιστορική σειρά «Μια σταγόνα Ροδιακής ιστορίας».

Στη συνέχεια βέβαια και αφού τα μέτρα κατά της covid19 χαλάρωσαν, μπορώ πλέον και πάλι να συνεργάζομαι μαζί τους, έστω και σε ολιγομελή συνεργεία, για τη δημιουργία των επεισοδίων της σειράς τα οποία λειτουργούν ως «οπτικές νύξεις», στα πλαίσια αυτού που σήμερα είναι γνωστό ως «δημοσιογραφία των πολιτών» ή αλλιώς «συμμετοχική δημοσιογραφία».

Να προσθέσω, τέλος, ότι αυτά τα μικρά και εύληπτα βίντεο, αποτελούν έναν διαφορετικό τρόπο για να προσεγγίσει κανείς τη νεολαία μας και γενικά το κοινό που δύσκολα θα ανοίξει ένα βιβλίο τοπικής ιστορίας ή θα παρακολουθήσει ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, ενώ αντίθετα περνά ένα μεγάλο μέρος του χρόνου του συνδεδεμένο στο διαδίκτυο και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

- Η ταινία-ντοκιμαντέρ «Ο Γιώργος Σεφέρης στα χνάρια της Δωρικής Κρήνης» πραγματεύεται το θέμα της σχέσης του ποιητή Γιώργου Σεφέρη με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο, με αφορμή, μάλιστα, μια επίσκεψή του στο μνημείο της Δωρικής Κρήνης της Φιλερήμου στην Ιαλυσό. Πώς προέκυψε αυτό το project, το οποίο μάλιστα προκρίθηκε στη λίστα μεταξύ των καλύτερων του διεθνούς φεστιβάλ «Beyond the Borders»;

Και πάλι μιλάμε για μια πραγματική ανάγκη, εν προκειμένω μιας πολύ προσωπικής μου ανάγκης να μοιραστώ με το κοινό τα συναισθήματα που ένιωσα όταν επισκέφθηκα για πρώτη φορά και με πολλές δυσκολίες, αυτόν τον αρχαιολογικό θησαυρό της Ρόδου.

Και αναφέρομαι σε δυσκολίες καθότι ο ιερός αυτός χώρος εδώ και 40 τουλάχιστον χρόνια δεν είναι προσβάσιμος και επισκέψιμος. Έτσι λοιπόν, αυτή η ταινία επιχειρεί ακολουθώντας τα βήματα του ποιητή, να ανασυνθέσει το ύστατο αυτό βλέμμα του προς το αρχαιοελληνικό κάλλος και παράλληλα να αναδείξει την άφατη ομορφιά αυτού του μνημείου.

- Πόσο εύκολο ήταν να γυρίσετε την ταινία «Το Κοντσεντραμέντο της Ρόδου: Κρυφομιλώντας με τη λευτεριά» και να ακούτε όλες αυτές τις ιστορίες ανθρώπων που βίωσαν στο πετσί τους τον πόλεμο;

Αρχικά θα πίστευε κανείς ότι το δυσκολότερο κομμάτι θα ήταν η επίμονη έρευνα για την ιστορική της τεκμηρίωση αλλά και η διεύθυνση παραγωγής καθώς συνολικά περισσότερα από 30 άτομα συνέβαλαν εθελοντικά, με το δικό τους τρόπο (στην έρευνα, στην καταγραφή, στη βιντεοσκόπηση, στις μεταφράσεις, στην αφήγηση, σε τεχνικά ζητήματα εικόνας, ήχου και προβολής, καθώς και στην παραχώρηση ιστορικού υλικού και φωτογραφιών).

Προσωπικά όμως το δυσκολότερο τελικά κομμάτι αυτής της διαδικασίας ήταν εκείνες οι στιγμές της συνειδητοποίησης, ότι οι περισσότεροι έγκλειστοι του στρατοπέδου συγκέντρωσης είχαν πλέον αποβιώσει, ενώ σήμερα που μιλάμε δυστυχώς δεν υπάρχει κανείς πλέον εν ζωή. Αυτό όπως καταλαβαίνετε συνδέεται άμεσα με τον «αγώνα δρόμου» που προανέφερα και την αγωνία για να προλάβουμε να καταγράψουμε αυτές τις αφηγήσεις.

-«Τα παιδιά πρέπει να ξέρουν. Όλα αυτά τα κάνω για τα παιδιά, δίχως κανένα κέρδος», έλεγε στο συγκινητικό ντοκιμαντέρ «Σάμουελ Μοντιάνο: Η Αποστολή. Από τη Ρόδο στο Άουσβιτς», ο Σάμουελ Μοντιάνο. Ποια αίσθηση σας άφησε η συνάντηση μαζί του;

Ο Σάμουελ Μοντιάνο μίλησε για πρώτη φορά στα ελληνικά για τη δική του προσωπική ιστορία, για τον ξεριζωμό του από την πατρώα γη, τη Ρόδο, στην τρυφερή ηλικία των 13 ετών ελπίζοντας να διασώσει την ιστορική μνήμη που έχει γραφεί ανεξίτηλα στην ψυχή του και όχι μόνο, και να παραδώσει ένα μάθημα ήθους, σεβασμού της ανθρώπινης υπόστασης και ελευθερίας έκφρασης στους νέους αυτού του τόπου.

Η συνάντηση μαζί του ήταν μια πραγματική ευλογία και ξεχωρίζω κυρίως την αίσθηση της δύναμης μέσα του και της θέλησής του για ζωή, η οποία δεν κάμφθηκε ποτέ. Ξεχωρίζω ακόμη την αίσθηση τη λεγόμενης «δεύτερης ευκαιρίας» καθώς ο ίδιος ο Μοντιάνο σε ολόκληρη τη ζωή του δεν θέλησε ποτέ να μιλήσει για το Άουσβιτς, αλλά τελικά, έστω και σε προχωρημένη ηλικία, ανακάλυψε την αληθινή «Αποστολή» της ζωής του.

- Ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σας, τι να περιμένουμε από εσάς στο μέλλον;

Το κινηματογραφικό εργαστήρι Cine Chevalier ευελπιστεί στα επόμενα χρόνια να εμπλουτίζει διαρκώς τη Ροδιακή Ταινιοθήκη με παραγωγές που θα καταδεικνύουν την αναγκαιότητα διαφύλαξης του πολιτισμικού μας πλούτου.

Πιο συγκεκριμένα αναμένεται η ολοκλήρωση της τέταρτης ταινίας της ΡΟΔΙΑΚΗΣ ΤΑΙΝΟΘΗΚΗΣ, για τη ζωή και το έργο του μεγαλύτερου αγιογράφου της Ελλάδος Φώτη Κόντογλου κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Ρόδο αγιογραφώντας τμήμα του Ευαγγελισμού στο κέντρο της πόλης μας, ενώ παράλληλα βέβαια θα συνεχιστεί και ο εμπλουτισμός του καναλιού ΜΙΑ ΣΤΑΓΟΝΑ ΡΟΔΙΑΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ με νέα επεισόδια, με απώτερο σκοπό να διακρίνει κανείς πιο εύκολα τους συνδέσμους μεταξύ των ιστορικών θεμάτων και να αποκαταστήσει εν μέρει, την χαμένη συναίσθηση του ρόλου του μέσα στην ιστορία.

Μπορείτε να δείτε όλα τα βίντεο της σειράς «Μια Σταγόνα Ροδιακής Ιστορίας» ΕΔΩ

Μπορείτε να δείτε τις ταινίες της «Ροδιακής Ταινιοθήκης» ΕΔΩ