Η εποχή που ξέσπασε η θανάσιμη «Πανούκλα του Χορού»
- Αντώνης Απέργης - 21 Σεπτεμβρίου 2025
Το μυστήριο του Μεσαίωνα, όπως χαρακτηρίζουν μέχρι σήμερα αρκετοί μελετητές, εκδηλώθηκε στο Στρασβούργο, όταν μια γυναίκα, ονόματι Τροφί, βγήκε στο δρόμο και άρχισε να χορεύει μέχρι που κατέρρευσε από εξάντληση. Αφού ξεκουράστηκε, επανέλαβε τη φρενήρη δραστηριότητά της, για αρκετές εβδομάδες, ενώ άλλοι τριάντα άνθρωποι προσβλήθηκαν από την ίδια «ασθένεια», χορεύοντας ασταμάτητα, φτάνοντας, μάλιστα, σε σημείο να τραυματιστούν.
Ήδη από τα πρώτα περιστατικά, οι αρχές της πόλης ανησύχησαν, βλέποντας τον συνεχώς αυξανόμενο αριθμό των μανιωδών χορευτών, με τους πολιτικούς και θρησκευτικούς ηγέτες να προχωρούν σε μια μάλλον αναποτελεσματική απόφαση: να οργανώσουν χορούς σε αίθουσες συντεχνιών, προκειμένου να βοηθήσουν τους προσβεβλημένους, κάνοντάς τους να... συνεχίσουν να χορεύουν. Αναπόφευκτα, η λύση αυτή επιδείνωσε το πρόβλημα, με τα θύματα της καταναγκαστικής ανάγκης χορού να αγγίζουν τα τετρακόσια, αρκετά από τα οποία πέθαναν από την υπερβολική κόπωση.
Σταδιακά και προς τα τέλη του Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, η χορευτική μανία άρχισε να υποχωρεί, αν και υπήρξαν αρκετά παρόμοια περιστατικά σε περιοχές κατά μήκος του ποταμού Ρήνου κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, πριν και μετά το 1518, τα οποία – ιδιαίτερα κατά την εποχή του Σκοταδισμού να αποδίδονται σε θεϊκή τιμωρία ή δαιμονική κατοχή, που «θεραπεύονταν» με λιτανείες και άμεσες παρεμβάσεις ιερέων.
Με την πάροδο των χρόνων, οι επιδημίες του χορού έτυχαν ευρείας μελέτης από τους ερευνητές, οι οποίοι, στα μέσα του 20ού αιώνα, εκτίμησαν ότι οι πάσχοντες μπορεί να είχαν καταναλώσει ψωμί από αλεύρι σίκαλης, το οποίο εμφάνισε ίχνη ερυσίβης, οδηγώντας σε σπασμούς των καταναλωτών. Ωστόσο, πιο αποδεκτή φαίνεται να είναι η θεωρία του Αμερικανού ιστορικού της ιατρικής Τζον Γουόλερ, ο οποίος σε διάφορα άρθρα έκανε λόγο για μια μορφή μαζικής ψυχογενούς διαταραχής, που εμφανίζονται σε συνθήκες ακραίου στρες και παίρνουν μορφή με βάση τους τοπικούς φόβους.
Στην περίπτωση της επιδημίας χορού του 1518, ο Γουόλερ διέγνωσε ότι μια σειρά από λιμούς και ασθένειες όπως η ευλογιά και η σύφιλη, επηρέασαν τους κατοίκους του Στρασβούργου, σε συνδιασμό με την τοπική δεισιδαιμονία ότι όσοι δεν είχαν την εύνοια του Αγίου Βίτου, προστάτη των επιληπτικών και των χορευτών, θα ήταν αναγκασμένοι να...χορεύουν μέχρι τελικής πτώσης.
