Πηγή Φωτογραφιών: Pexels και Google Images
Η επιληψία είναι μία από τις συχνότερες χρόνιες νευρολογικές παθήσεις, την οποία συναντούμε με διαφορετική συχνότητα σε όλες τις χώρες και σε όλες τις ηλικιακές ομάδες αποτελώντας ένα μείζον πρόβλημα της δημόσιας υγείας, τόσο για τα ανεπτυγμένα όσο και για τα αναπτυσσόμενα κράτη.
Η εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πραγματεία «Περί ἱερῆς νούσου» είναι μια από τις περίπου εξήντα που συγκροτούν την Ιπποκρατική συλλογή. Ο συγγραφέας στρέφεται κατά της δεισιδαιμονίας, ασκώντας ορθολογική κριτική. Γι᾽ αυτόν υπεύθυνες για την αρρώστια είναι διεργασίες που συντελούνται στον εγκέφαλο, τον οποίο θεωρεί το κέντρο του σώματος, αποκλίνοντας από τη μακραίωνη παράδοση που θεωρούσε κέντρο του σώματος την καρδιά ή το διάφραγμα (φρένες).
«…Με την αρρώστια που τη λένε ιερή, ιδού πώς έχει το πράγμα: Δεν πιστεύω καθόλου πως η αρρώστια αυτή είναι πιο θεϊκή από τις άλλες αρρώστιες ή πιο ιερή. Πιστεύω πως υπάρχει και γι᾽ αυτήν μια φυσική αιτία, οι άνθρωποι όμως, είτε από άγνοια είτε και γιατί τους έκαμε εντύπωση ο παράξενος χαρακτήρας της -δεν μοιάζει, πράγματι, σε τίποτε με τις άλλες αρρώστιες-, τη θεώρησαν αρρώστια που τη στέλνουν οι θεοί. Έτσι όμως, ενώ με την αδυναμία των ανθρώπων να γνωρίσουν την ουσία της ο θεϊκός της χαρακτήρας μένει, με όλους εκείνους τους εύκολους τρόπους γιατρειάς που χρησιμοποιούν για να τη θεραπεύσουν ο χαρακτήρας αυτός χάνεται, αφού οι άνθρωποι ζητούν να τη γιατρέψουν με εξαγνισμούς και ξόρκια.
Αν είναι όμως να τη θεωρούμε αρρώστια θεϊκή μόνο γιατί μας φαίνεται παράξενη, τότε -αν το πράγμα εξαρτάται μόνο από αυτό- θα βγουν να είναι πολλές οι ιερές αρρώστιες και όχι μόνο μία. Γιατί εγώ μπορώ να αποδείξω πως υπάρχουν και άλλες όχι λιγότερο περίεργες ούτε λιγότερο ανεξήγητες αρρώστιες, που όμως κανένας δεν τις πιστεύει ιερές…».
Από πολύ νωρίς τα συμπτώματα της επιληψίας αναγνωρίζονται και τους δίδονται υπερφυσικές ερμηνείες. Οι πιο πρώιμες αναφορές της νόσου χρονολογούνται στη 2η χιλιετηρίδα π.Χ. στη Μεσοποταμία, όπου είχαν καταγραφεί με αξιοσημείωτα ακριβείς περιγραφές. Μία βαβυλωνιακή και μια ασσυριακή πήλινη πινακίδα, που εκτιμάται ότι γράφηκαν μεταξύ 1067 και 1046 π.Χ., θεωρούνται τα αρχαιότερα ιατρικά κείμενα για την επιληψία, ενώ στην Κίνα διασώζεται το κλασικό κείμενο του Κίτρινου Αυτοκράτορα για την εσωτερική ιατρική, γραμμένο περίπου το 1000 π.Χ., το οποίο περιγράφει συμπτώματα της σχιζοφρένειας, της άνοιας και της επιληψίας.
Στην αρχαία Ελλάδα η επιληψία, ο σεληνιασμός, η ιερά νόσος, η Ηράκλεια νόσος, ο δαιμονισμός χρησιμοποιούνταν παράλληλα, άλλοτε με την ίδια και άλλοτε με διαφορετική ερμηνεία. Κυρίαρχες παρέμειναν για αιώνες οι υπερφυσικές θεωρίες για την αιτιολόγηση της επιληψίας, ωστόσο μαζί μ’ αυτές τις αντιλήψεις συνυπήρχαν και οι ορθολογιστικές, όπως του Ιπποκράτη και των οπαδών του.
Κατά τη βυζαντινή περίοδο, οι γιατροί θεωρούσαν την επιληψία ως σοβαρό ιατρικό πρόβλημα, με οργανική παθολογία του εγκεφάλου και ακολουθούσαν την ιπποκρατική αντίληψη ως προς την αιτιολογία αλλά η πεποίθηση της βυζαντινής κοινωνίας απέδιδε την επιληψία σε δαιμονικές επιδράσεις και στη θεία κρίση, που ακολουθούσε τα ανθρώπινα λάθη και τις αμαρτίες. Όμοια και στη μεσαιωνική Δύση, η ιατρική άποψη δεν κυριαρχούσε στις κοινωνικές αντιλήψεις αλλά θεωρούνταν ότι το άτομο διακατέχεται από δαίμονες.
Παρόλο που ο Διαφωτισμός οδήγησε την ιατρική πέρα από το απόκρυφο, η έλλειψη επιστημονικής μεθοδολογίας επέτρεψε την υποκατάσταση με διαφορετικές προλήψεις, όπως τη δημοφιλή άποψη ότι η επιληψία μπορούσε να επέλθει και από ηθικά (ψυχικά) αίτια, όπως έντονα συναισθήματα, ξαφνικό τρόμο και πνευματική κόπωση.
Σήμερα η Ιατρική επιστήμη έχει αποδείξει ότι πρόκειται για μία εγκεφαλική διαταραχή που εκδηλώνεται κλινικά με κρίσεις. Τα κυριότερα ζητήματα που σχετίζονται με τη συγκεκριμένη πάθηση, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι ότι η επιληψία παραμένει πάθηση με έντονο κοινωνικό στίγμα, καθώς και το γεγονός ότι αν και υπάρχει θεραπεία για την επιληψία, το 40% των ασθενών στον ανεπτυγμένο κόσμο δεν λαμβάνουν την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή. Συγχρόνως, περισσότεροι από το 70% αυτών οι οποίοι ζουν σε φτωχότερες χώρες δεν έχουν τακτική πρόσβαση σε αντιεπιληπτικά φάρμακα.
Η επιληπτική κρίση προκαλείται από μία σύντομη εγκεφαλική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αυξημένες εκφορτίσεις των νευρώνων του φλοιού στον εγκέφαλο. Σαν αποτέλεσμα της εκφόρτισης αυτής και ανάλογα με την εντόπιση των νευρώνων στον εγκέφαλο παρατηρούνται διαταραχή της συνείδησης, μυϊκές συσπάσεις, καθώς και διαταραχές στη σκέψη, τη συμπεριφορά, τη μνήμη, τα συναισθήματα και άλλα.
Σχεδόν το 10% όλων των ανθρώπων μπορεί σε κάποια φάση της ζωής του να έχει μια μοναδική κρίση. Ωστόσο, μια και μόνο επιληπτική κρίση δεν σημαίνει ότι το άτομο έχει επιληψία. Απαιτούνται τουλάχιστον δύο απρόκλητες επιληπτικές κρίσεις για να γίνει μια σχετική διάγνωση.
Υπάρχουν πολλοί τύποι επιληπτικών κρίσεων. Μπορεί να είναι αρκετά ήπιες και να εκδηλώνονται απλώς ως «διακοπή συμπεριφοράς» ή αίσθημα δυσάρεστης οσμής, ή μπορεί να είναι θορυβώδεις με έντονους σπασμούς των άκρων και απώλεια συνείδησης. Η ταξινόμηση των κρίσεων γίνεται με βάση τα κλινικά και τα ηλεκτροεγκεφαλογραφικά τους χαρακτηριστικά.
Μπορεί να είναι εστιακές (να ξεκινούν δηλαδή από μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου, με ή χωρίς επέκταση σε άλλες περιοχές), ή γενικευμένες (όταν συμμετέχουν ταυτόχρονα και τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου). Ακόμη και οι ήπιες επιληπτικές κρίσεις μπορεί να απαιτούν θεραπεία, καθώς θα αποδειχτούν επικίνδυνες κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων, όπως η οδήγηση ή το κολύμπι. Η θεραπεία με φάρμακα, ή μερικές φορές η χειρουργική επέμβαση, μπορεί να θέσει υπό έλεγχο τους σπασμούς στο 80% των ατόμων με επιληψία. Μερικά παιδιά με επιληψία μπορεί, επίσης, να ξεπεράσουν την κατάστασή τους με το πέρασμα του χρόνου.
Σύμφωνα με τον Πανελλήνιο Επιστημονικό Σύλλογο κατά της Επιληψίας, στην Ελλάδα 100.000 άτομα πάσχουν από επιληψία σε σύνολο 65 εκατομμύρια παγκοσμίως. Η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Επιληψίας τιμάται κάθε χρόνο τη δεύτερη Δευτέρα του Φεβρουαρίου.
Από επιληψία έπασχαν πολλοί διάσημοι άνθρωποι που άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους στην ιστορία, την επιστήμη και την τέχνη, όπως οι: Αγκάθα Κρίστι, Μέγας Αλέξανδρος, Άλφρεντ Νόμπελ, Αννίβας, Αριστοτέλης, Βίνσεντ βαν Γκόνγκ, Γκέοργκ Χαίντελ, Έντγκαρ Άλλαν Πόε, Θίοντορ Ρούσβελτ, Ιούλιος Καίσαρ, Ισαάκ Νεύτων, Τσαρλς Ντίκενς, Λεονάρντο ντα Βίντσι, Λιούις Κάρολ, Λόρδος Βύρων, Λουδοβίκος ΙΓ', Μαρτίνος Λούθηρος, Μικελάντζελο, Ναπολέων Βοναπάρτης , Νηλ Γιανγκ, Νικολό Παγκανίνι, Πιοτρ Τσαϊκόφσκι, Πυθαγόρας, Ρίτσαρντ Μπάρτον .
