Βιταμίνη D: Η βιταμίνη του «ήλιου»

  • Παναγιώτα Απέργη - 14 Απριλίου 2020
Η βιταμίνη D είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη, που δρα σε όλα τα όργανα του σώματος και φαίνεται να επηρεάζει την έκφραση πολλών γονιδίων με ποικίλους μηχανισμούς, με πιο σημαντική, ίσως, ιδιότητά της τη ρύθμιση της απορρόφησης του ασβεστίου και του φωσφόρου, διευκολύνοντας, παράλληλα, τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Πρόκειται για μια βιταμίνη που δικαιολογημένα έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον των επιστημόνων όσο καμιά άλλη, αφού πολυάριθμες μελέτες κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχουν αναδείξει τη δράση της στην καλή υγεία των οστών, στην τόνωση του ανοσοποιητικού συστήματος, στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα και της αρτηριακής πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα, στην καλή λειτουργία της καρδιάς και γενικά στον ευεργετικό της ρόλο στην υγεία μας.

vitamini_d_2

Συνθέτεται στον οργανισμό, κυρίως, μέσω της επίδρασης της υπεριώδους ακτινοβολίας στο δέρμα μας αλλά προσλαμβάνεται και από την κατανάλωση ορισμένων τροφών(όπως ο σολομός, το σκουμπρί, ο τόνος, ο μπακαλιάρος, η πέστροφα, οι σαρδέλες, το μουρουνέλαιο, τα αυγά και το βοδινό συκώτι), σε μικρή, όμως, ποσότητα.

Η σύνθεση της βιταμίνης D εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως είναι:

  • Η ηλικία: η ικανότητα παραγωγής βιταμίνης D από τον οργανισμό μειώνεται με την ηλικία
  • Η εποχή του χρόνου: το χειμώνα η παραγωγή της ελαττώνεται, επειδή η ηλιοφάνεια είναι μικρότερη
  • Το γεωγραφικό πλάτος: γεωγραφικό πλάτος μεγαλύτερο από 35° σχετίζεται με μικρότερη παραγωγή βιταμίνης D, γιατί οι ακτίνες του ήλιου δεν πέφτουν κάθετα στη γη.
  • Το χρώμα του δέρματος: η σύνθεσή της είναι μικρότερη στα σκουρόχρωμα δέρματα, καθώς η μελανίνη δρα σαν φραγμός για την υπεριώδη ακτινοβολία.
  • Η χρήση αντηλιακών προϊόντων: η χρήση τους εμποδίζουν τη σύνθεσή της.
  • Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες: η μόλυνση της ατμόσφαιρας, η τρύπα του όζοντος κ.ά. δρουν αρνητικά.

    • Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι στην Ελλάδα (το 57% του πληθυσμού της) αλλά και στις άλλες μεσογειακές χώρες οι πληθυσμοί έχουν χαμηλή συγκέντρωση βιταμίνης D στο σώμα τους, στοιχείο που προκαλεί έκπληξη για τόσο ηλιόλουστες περιοχές.

    vitamini_d_3

    Οι κυριότερες αιτίες που εξηγούν αυτό το φαινόμενο είναι:

  • Το γεωγραφικό πλάτος της Ελλάδας δεν επιτρέπει την επαρκή σύνθεση βιταμίνης D ιδίως τους χειμερινούς μήνες.
  • Ο πληθυσμός έχει περιορίσει σημαντικότατα την έκθεση στον ήλιο, φαινόμενο που στη διεθνή βιβλιογραφία περιγράφεται ως ηλιοφοβία.
  • Οι κάτοικοι των βορειότερων χωρών της Ευρώπης καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες πλούσιων σε λίπος ψαριών (σολομός).

    • Η έλλειψή της μετράται μέσω των επίπεδων της 25(ΟΗ)D3 στο αίμα. Έτσι, ανάλογα με τις τιμές της στο αίμα έχουμε:

    Επάρκεια : >30 ng/ml
    Ανεπάρκεια : 10-30 ng/ml
    Έλλειψη : <10 ng/ml

    vitamini_d_4

    Οι σοβαρότερες επιπλοκές από την έλλειψη της βιταμίνης D είναι:

  • η ανάπτυξη οστεομαλακίας (διαταραχή που οδηγεί σε λέπτυνση των οστών) και οστεοπόρωσης στους ενήλικες
  • η αυξημένη συχνότητα πτώσεων και συνοδών καταγμάτων
  • τα χαμηλά επίπεδα ασβεστίου και φωσφόρου στο αίμα
  • η εγκατάσταση ραχίτιδας στα παιδιά, πάθηση που οδηγεί σε παραμόρφωση των οστών και καθυστέρηση της ανάπτυξης.

    • Σύμφωνα με το Ενδοκρινολογικό τμήμα του Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου, «Βενιζέλειο», η θεραπεία υποκατάστασης της βιταμίνης D, σύμφωνα με τις ιατρικές οδηγίες, θεωρείται πολύ ασφαλής και συνήθως δεν παρατηρούνται προβλήματα από τη χορήγησή της, έτσι ώστε να αποτελέσει ένα πολύτιμο σύμμαχο υγείας για όλες τις ηλικίες.